Rahim myomları (Ur): Myomlar rahim duvarından çıkan iyi huylu kitlelerdir. Uterus (rahim) miyomları kadınlarda en sık karşılaşılan tümörleri oluşturuyor. Myomların büyüklüğü ve yerine göre hastada belirtiler vermektedir. Anormal (düzensiz veya aşırı) kanamalar,kansızlık (anemi),pelvik (kasık) ağrı,sancılı ve bol adet görme veya komşu organlar (mesane gibi) bası gibi şikayetlere yol açabilir. Myomlar büyüdükçe şikayetler artar ve bunun sonucunda ameliyat gereksinimi doğuyor. Bazı küçük myomlar rahim içine doğru büyüyerek adet kanamalarının artmasına yol açabilir. Myomlar pek çok kadında bulunmasına karşın hepsinin ameliyat edilmesine gerek yoktur. Başta da söylediğim gibi iyi huylu urlardır. Ancak hızlı büyüyorlarsa kötü huylu (Sarkom) olmaları açısından dikkat etmek gerekir. Şikeyete yol açmayan myomlar takip edilirler.
Myomlar menapoza girdikten sonra küçülürler. Belirti veren myomları ise cerrahi olarak almak gerekebilir. Bunun içinde hastanın şartlarına göre ameliyatına karar verilir. Çocuk isteyen veya rahminin alınmasını istemeyen hastalarda sadece myomlar alınır ve rahim dikilerek rahim alınmaz (Myomektomi). Küçük rahim içine doğru büyüyen ve kanama yapan myomlar histeroskopi ile alınabilir. Histeroskopi mide içerisine bakmak için kullanılan gastroskopi gibi rahim içerisine bakmak için kullanılan bir yöntemdir. Histeroskopi yolu ile rahim içine büyüyen myomlar kesilerek tamamı veya büyük bir kısmı çıkarılarak hastanın şikayelerinin geçmesi sağlanır. Rahim alınmasında sorun olmayan ve çocuk isteği olmayan hastalarda myom için histerektomi ameliyatı yapılır.
Endometriosis:Rahim iç kısmını döşeyen tabakaya endometrium denir. Adetin başında ince bir şekilde iken bir sonraki adete kadar giderek kalınlaşır. Gebe kalındığında bebeğin yerleştği yerdir. Şayet gebelik olmazsa bu doku adet kanaması olarak vaginal yoldan atılır. Bu tabaka her adet kanaması ile yenilenir. Normal şartlarda endometrium dokusu sadece rahim içinde bulunur. Uterus dışında endometrium dokusunun bulunmasına Endometriozis hastalığı denir. Bu uterus dışındaki endometrium dokuları da yumurtalıktan salgılanan estrojen ve progesteron etkisi ile kalınlaşır ve adet zamanlarında benzer olarak kanamalar oluşur.
Endometriozis en sık olarak rahim etrafındaki karın zarında (periton) ve yumurtalık (over) içinde bulunur. Peritonda bulunan endometriozis odakları rahim,yumurtalıklar,tüpler ve barsakların biribirine yapışmasına neden olarak ağrı ve gebelik oluşmasına engel olurlar. Yumurtalık içinde bulunan endometrium dokusunun kanaması ve bu kanın birikmesi ile içi beklemiş eski adet kanı ile dolu kistler (endometrioma) olarak karşımıza çıkar. Bu kistlerin içi açıldığında erimiş çikolata gibi olduğu için Çikolta kisti de denir. Hastalarda ağrı ve çocuk olmaması şikayetlerine neden olan bu hastalık genellikle laaproskopik cerrahi ve ilaç tedavisi ile rahim ve yumurtalıklar alınmadan tedavi edilir. Ancak çocuk yapma isteği olmayan ve ağrıları fazla olan hastalarda histerektomi yapılabilir.
Rahim sarkması (Uterus prolapsusu): Rahim,idrar torbası ve rektum kısmı yaş ilerledikçe ve özellikle yapılan doğum sayısı arttıkça bağlardaki esnekliklerin kaybolması vajina içine sarkabilirler. Hastada rahim sarkmasına bağlı çeşitli şikayetler (ele gelen kitle,ağrı,idrar kaçırma,büyük abdest yapamama ve cinsel fonksiyonda bozulma gibi) oluşabilir. Bu tür durumlarda genellikle vaginal olarak,bazende karından yapılan ameliyatlar ile organlar eski yerlerine getirilir. Histerektomi gerekirse bu ameliyatlar sırasında yapılabilir. Rahim sarkmasında hastanın şikayetine bağlı olarak ameliayat kararı verilir.
Anormal uterin kanamalar:Vaginal olarak meydana gelen adet dışı kanamalar veya aşırı adet kanamaları mutlaka araştırılmalıdır. Bu tür kanamaların önemli bir kısmı rahim içini kaplayan endometriumdan kaynaklanır. Endometriyumdan kaynaklanan kanamaların pataolojik bir nedene (myom,polip,kanser gibi) bağlı kanama olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır. Patolojik nedenli kanamalar cerrahi olarak tedavi edilir. Patolojik olmayan kanamalar yumurtalık hormonlarının düzensizliğine bağlı disfonksiyonel kanamalardır. Bunlarda ön planda ilaç tedavisi,sonuç alınamayan olgularda cerrahi girişim gerekir. Günümüz modern tıbbında her anormal kanamaya histerektomi yapmak gerekmez. Hastaya daha az travma verecek hormonlu spiral ve histeroskopu gibi yöntemlerle daha kolay tedavi edilebilirler. Tabiki kanser veya çok büyük myomlar gibi tamamen cerrahi gerektiren durumlar vardır. Burada hastanın ön araştırması yapılır,hastaya tedavi seçenekleri ve tedavi sonrası beklentiler detaylı olarak anlatılarak karar veilir.
Kanser (Rahim içi:Endometrium-Rahim ağzı:Serviks Kanserleri,Yumurtalık kanseri):Muayene ve tetkikler sonucu rahim veya yumurtalık ile ilgili kanser tanısı alan hastalar histerektomi ile birlikte kanserin yaygınlığı ve ileride nüks etmesini önlemek için lenf nodları dahil genişletilmiş bir cerrahinin bu konu ile ilgilenen kliniklerce ve ekip halinda yapılması gerekir
Kronik Pelvik ağrı:Bazen rahimden kaynaklanan ve hastanın yaşam kalitesini olumsuz etkileyen kronik ağrılar için histerektomi gerekebilir. Ancak öncesinde detaylı olarak araştırma yapılmalıdır. Pelvik ağrıların diğer nedenleri ekarte edilmelidir.
Doç. Dr. Hüsnü Görgen