Kornea nakli görüş yetisini düzeltebilir, ağrıyı azaltır ve zarar görmüş veya hastalıklı korneanın görünümünü iyileştirir. Aynı zamanda keratoplasti olarak adlandırılan kornea nakli, tipik olarak günübirlik bazda uygulanan bir prosedürdür.
Çoğu kornea nakli ameliyatları başarılı geçer. Fakat prosedür, donör korneasının rejeksiyonu gibi küçük oranda komplikasyon riski taşımaktadır.
Neden yapılır
Kornea nakli çoğunlukla kornea hasarı almış kişilerde görüş yetisini düzeltmek için kullanılır. Ayrıca, nakil sayesinde kornea hastalıklarıyla ilgili ağrı veya diğer belirtiler giderilebilir.
Kornea nakli sayesinde birçok rahatsızlık tedavi edilebilir:
- Dışarı doğru çıkıntı yapmış kornea (keratokonus)
- Korneanin incelmesi
- Enfeksiyon veya yaralanma kaynaklı kornea zedelenmesi
- Korneanın bulutlanması
- Korneanın şişmesi
- Enfeksiyon bazlı olanlar da dahil olmak üzere kornea ülserleri
- Daha önce yapılmış olan göz ameliyatlarına bağlı komplikasyonlar
Riskler
Kornea ameliyatı genellikle güvenli bir prosedür olmakla birlikte küçük derecede komplikasyon riski taşır:
- Göz enfeksiyonu
- Göz lenslerinde yüksek bulutlanma riski (katarakt)
- Göz bebeklerinde basıncın artması (glokom)
- Donör korneasını sabitlemek için kullanılan dikişlerde çıkan problemler
- Donör korneasının rejeksiyonu
- Kornea şişmesi
Kornea rejeksiyonunun belirti ve semptomları
Bazı durumlarda alıcının bağışıklık sistemi yanlış bir şekilde donör korneasına saldırabilir. Bu duruma rejeksiyon denir ve tedavi ya da farklı bir kornea nakli gerektirir.
Aşağıdaki semptomları gözlemliyorsanız doktorunuza başvurun:
- Görme kaybı
- Ağrı
- Kırmızılık
- Işığa duyarlılık
Kornea nakillerinin %20’sinde rejeksiyon görülür. Bir diğer deyişle; nakil gerçekleştirilen her 10 kişide 2 tanesinde donör korneası rejeksiyonuna rastlanır.
Nasıl hazırlanılır
Kornea ameliyatına hazırlık dahilinde uygulanan prosedürler:
- Göz muayesi. Doktorunuz ameliyat sonrasında komplikasyonlara yol açabilecek olası durumları değerlendirir.
- Göz ölçümü. Doktor, ihtiyacınız olan donör göz boyutunu belirler.
- Kullandığınız tüm ilaç ve takviyelerin gözden geçirilmesi. Ameliyat öncesinde veya sonrasında bazı ilaçları bırakmanız gerekebilir.
- Diğer göz sorunlarının tedavisi. Enfeksiyon veya iltihaplanma gibi gözle ilgili olmayan problemler ameliyatın başarılı geçmesini engelleyebilir. Bu sebeple doktorunuz öncelikle bu sorunları tedavi edecektir.
Donör korneasının bulunması
Kornea naklinde kullanılan korneaların çoğu ölü donörlerden temin edilmektedir. Karaciğer, böbrek gibi organların aksine kornea nakline ihtiyaç duyan kişilerin uzun süre bekleme listesinde kalması söz konusu değildir. Hemen hemen herkes öldükten sonra kornealarını bağışlamaktadır ve bu sebeple diğer organlara oranla kornea nakli daha yaygındır.
Karşılaşabileceğiniz durumlar
Kornea nakli sırasında
Prosedür gününde gözlerin uyuşturulması için lokal anestetik ve rahatlamanıza yardımcı olması için yatıştırıcı verilir. Ameliyat sırasında bilinciniz yerinde olacaktır fakat herhangi bir acı hissetmezsiniz.
En yaygın kornea ameliyatı sırasında (penetran keratoplasti), cerrah anormal veya hastalıklı korneayı keserek korneal dokudan düğme boyutunda küçük bir disk alır. Bu hassas dairesel kesim için kurabiye kalıbı prensibinde hareket eden bir alet (trefin) kullanılır.
Meydana gelen açıklığa donör korneası yerleştirilir. Cerrah daha sonra yeni korneayı yerine sabitlemek için ince bir iplik kullanır. Dikişler daha sonraki muayenelerde doktor tarafından alınabilir.
Korneanın bir kısmının nakledilmesi için uygulanan prosedürler
Bazı kornea sorunlarından tam kornea nakli her zaman en iyi tedavi yöntemi değildir. Kısmi kalınlık (lamellar) nakli bazı durumlarda uygulanabilir. Bu tür prosedürler:
- Korneanın iç katmanının değiştirilmesi. Derin lamellar nakli denilen bu yöntemde korneanın 5 katmanından sadece en iç kısımda kalan katmanı yenilenir. Dış katmanlara zarar vermeden bu işlemi gerçekleştirmek için göz bebeğinin yan tarafına insizyon atılır. Alınan bölgenini yeri donör dokusu ile doldurulur.
- Korneanın yüzey katmanlarının değiştirilmesi. Yüzey lamellar nakli ile hastalık veya belirli durumlar yüzünden hasar almış kornea dış katmanı değiştirilebilir. Bu yüzey katmanları da alınıp donör dokusu ile değiştirilebilir.
Kornea nakli sonrasında
Kornea nakli prosedürü tamamlandıktan sonra uygulanan işlemler:
- Birtakım ilaçlar kullanmak. Nakil sonrasında ve iyileşme süreci boyunca göz damlası ve genellikle oral ilaçlarla enfeksiyon, şişlik ve ağrılar kontrol altına alınır.
- Koruyucu metal göz kalkanı ve göz bandı kullanmak. Kalkan gözü korur ve bant ameliyat sonrası şişlikleri önlemek için baskı uygular. Göz kalkanını ameliyat günü ve 1-2 gün boyunca; daha sonraki birkaç gün içinde sadece geceleri takmanız gerekir.
- Gözü hasarlara karşı korumak. Ameliyat sonrası dikkatli hareket edin ve egzersizler de dahil olmak üzere normal aktiviteleri yavaş yavaş tamamlayın. Hayatınızın geri kalanı boyunca gözünüze ekstradan dikkat etmeniz gerekir. Örneğin, spor gibi küçük derecede risk taşıyan durumlarda dahi güvenlik gözlüğü veya göz koruyucaları takın.
- Sık sık takip muayenelerine gidin. Nakil sonrasında ilk yıl boyunca komplikasyon riskine karşı sık sık muayenelere gitmeniz gerekir. Muayenelerin sıklığı durumunuza bağlıdır. Göz muayeneleri ilk başta haftalık olarak gerçekleştirilir, daha sonra aylık muayenelere dönüşür ve zamanla birkaç ayda bir muayene şeklinde planlanır.
Sonuçlar
Kornea nakli gerçekleştirilen kişilerin büyük çoğunluğunda görüş yetisi en azından kısmi olarak düzelir. Fakat bu düzelme miktarı ameliyat sebebine ve genel sağlık durumunuza bağlıdır.
Komplikasyon ve kornea rejeksiyon riskleri ameliyattan sonraki senelerde de devam etmektedir. Bu sebeple yıllık muayenelere gitmeniz gerekir. Kornea rejeksiyonu genellikle ilaçlarla tedavi edilebilmektedir.
Ameliyat sonrası görmenin düzelmesi
Göz, yeni korneaya alışma sürecine girdiği için ameliyat sonrası ilk zamanlarda görüş yetisi ameliyat öncesine oranla daha kötü olabilir. Görmenin düzelmesi birkaç ay sürebilir.
Korneanın dış katmanı birkaç hafta veya ay içinde iyileştikten sonra doktorunuz görüş yetinizi iyileştirmek için birtakım ayarlamalar yapacaktır:
- Korneadaki pürüzleri düzeltmek (astigmatizm). Donör korneasını yerinde tutan dikişler korneada çukur ve çıkıntılara yol açarak görüntüyü noktalar halinde bulanıklaştırabilir. Doktorunuz bazı dikişleri alıp bazılarını sıkılaştırarak bu sorunu giderebilir.
- Görüş sorunlarını düzeltmek. Miyopluk ve hipermetropluk gibi refraktif sorunlar gözlük, kontakt lens ve bazı durumlarda lazer göz ameliyatı ile düzeltilebilir.
Sağlık Editörü