Birinci trimester tarama testi iki adımdan oluşur:
- Annenin kanındaki hamileliğe özgü iki madde; plazma protein-A ve insan koryonik gonadotropin seviyelerinin ölçüldüğü bir kan testi
- Bebeğin boyun arkasındaki dokunun açık boşluğunun boyutunun (ense kalınlığı) ölçüldüğü bir ultrason muayenesi
Tipik olarak birinci trimester tarama testi hamileliğin 11 ve 14. haftaları arasında yapılır. Bazı durumlarda bir tür tarama 9. haftada da yapılabilmektedir.
Yaş, kan testleri ve ultrason test sonuçlarını kullanarak doktor, yukarda bahsedilen sendromlara sahip bir bebek taşıma riskinizi değerlendirir.
Düşük risk söz konusu ise hamileliğin sağlıklı olduğunu garantileyebilir.
Risk seviyesi ortalama veya yüksekse daha tanımlayıcı bir teste başvurabilirsiniz.
Neden Yapılır
Birinci trimester tarama testi, Down sendromlu bir bebek taşıma riskini değerlendirmek için yapılır. Test, ayrıca Edwards sendromu hakkında da bilgi sağlar.
Down sendromu fiziksel endişelerin yanısıra hayat boyu zihinsel ve sosyal gelişim bozukluklarına yol açar. Edwards sendromu daha şiddetli gecikmelere yol açar ve genellikle 1 yaşına kadar ölümcüldür.
Birinci trimester tarama testi spina bifida gibi nöral tüp bozukluk riskini değerlendirmez.
Birinci trimester tarama testi diğer prenatal testlere oranla daha erken yapılabildiği için sonuçları hamileliğin erken evrelerinde alabilirsiniz. Bu durum size tanısal testler, medikal tedaviler ve hamileliğin gidişatı hakkında karar vermeniz için daha fazla zaman kazandırır. Ayrıca, bebeğinizin Down sendromlu olduğu tespit edilmişse özel bakım konusunda gerekli hazırlıkları yapmak için zaman kazanırsınız.
Diğer tarama testleri hamileliği geç evrelerinde yapılabilir.
Örneğin, dörtlü tarama testi hamileliğin 15-20. haftaları arasında yapılan bir kan testidir. Dörtlü tarama testi bebeğin, Down veya Edwards sendromu riskinin yanısıra spina bifida gibi nöral tüp bozuklukları riskini de değerlendirir.
Bazı doktorlar birinci trimester ve dörtlü tarama testlerinin sonuçlarını birleştirmeyi seçer. Bu durumda her iki test de tamamlanıp analiz edilene kadar sonuçları öğrenemezsiniz.
Unutmayınız ki; birinci trimester testi tercihe bağlıdır. Test sonuçları sadece bebeğin Down veya Edwards riski sendromunu gösterir; bebeğin bu rahatsızlıklara sahip olup olmadığını göstermez.
Tarama öncesinde sonuçların sizin için ne ifade edeceğini düşünün. Taramanın getireceği sonuçların yol açabileceği endişelere değip değmeyeceğini veya sonuçlara bakarak hamileliğinizi farklı şekillerde idare edebilme durumunuzu düşünün.
Aynı zamanda daha invazif bir takip testi seçmeniz için hangi risk seviyesinin yeterli olduğunu düşünebilirsiniz.
Riskler
Birinci trimester tarama testi rutin bir doğum öncesi testidir. Düşük veya diğer komplikasyon risklerine yol açmaz.
Nasıl Hazırlanılır?
Herhangi bir hazırlık yapmanıza gerek yoktur. Ultrason ve kan testi öncesinde normal beslenme düzeninize devam edebilirsiniz.
Karşılaşabileceğiniz Durumlar
Birinci trimester tarama testi kan testi ve ultrason muayenesinden oluşur.
Kan testi sırasında sağlık görevlisi kolunuzdaki bir damardan kan örneği alır. Kan örneği analiz için laboratuvara gönderilir. İşlem tamamlandıktan sonra günlük aktivitelerinize devam edebilirsiniz.
Ultrason muayenesinde, bir muayene masasına sırt üstü yatmanız gerekir. Doktor veya ultrason teknisyeni vajinaya ince, uzun bir alet yoluyla ses dalgaları gönderir ve refleksiyonları alır. Geri dönen ses dalgaları dijital ortamda bir monitöre aktarılır. Doktor bu bilgiyi bebeğin ense kalınlığını ölçmek için kullanır.
Ultrason yaklaşık 1 saat sürebilir. Acı vermez ve bitiminde gündelik yaşantınıza dönebilirsiniz.
Test sonuçları genellikle 1 haftadan kısa bir süre içinde hazır olmaktadır.
Sonuçlar
Doktor, yaş, kan testleri ve ultrason sonuçlarını Down veya Edwards sendromlu bebek riskini ölçmek için kullanır. Kişisel veya ailevi sağlık geçmişi gibi diğer faktörler de risk derecesini etkileyebilir.
Birinci trimester tarama testinin sonuçları pozitif veya negatif olarak değerlendirilir. Ayrıca risk taşıdığı belirlenen her 5000 bebekten 1 tanesi Down sendromlu olarak doğmaktadır. Genel olarak risk, 1/300 veya daha yüksek ise pozitif olarak değerlendirilir.
Birinci trimester tarama testi Down sendromlu bebek taşıyan kadınların %85’ini doğru bir şekilde tespit etmektedir. %5’lik kısmında yanlış pozitif; yani Down sendromu olmadığı halde pozitif sonuca rastlanmaktadır.
Test sonuçlarını düşündüğünüzde, sadece Down veya Edwards riskini gösterdiğini unutmayınız. Düşük risk sonucu bebeğin bu sorunlardan birine sahip olmadığını garanti etmez. Benzer şekilde yüksek risk sonucu, bebeğin kesinlikle bu rahatsızlıklardan biriyle doğacağını göstermez.
Genellikle pozitif test sonuçları ikincil tarama testine yol açar. Örneğin:
- Noninvazif prenatal tarama. Bu yeni kan testinde annenin kanında dolaşan fetal DNA analiz edilir ve Down sendromunun yanısıra diğer kromozomsal bozukluk riskleri değerlendirilir.
- Koryon villus biyopsisi (CVS). Down sendromu gibi bozuklukların teşhisinde kullanılır. Genellikle birinci trimester döneminde uygulanan CVS sırasında analiz amacıyla plasentadan doku örneği alınır. CVS az derecede düşük riskine yol açar.
- Amniyosentez. Hem Down sendromu gibi kromozomsal bozuklukların hem de spina bifida gibi nöral tüp bozuklarının teşhisinde kullanılır. Genellikle ikinci trimester döneminde uygulanan amniyosentez sırasında rahimden amniyotik sıvı örneği alınır. CVS’ye benzer şekilde amniyosentez de az derecede düşük riskine yol açar.
Doktor veya genetik danışmanınız test sonuçlarını ve hamileliğiniz için ne ifade ettiğini anlamanıza yardımcı olur.
Sağlık Editörü
