Diyabetin başta kalp ve damarlar olmak üzere pek çok organa vereceği zararın en aza indirilmesinde diyabetin erken tespit edilmesi son derece önemli. Bu test sayesinde diyabet öncesi dönemde teşhis koymak mümkün oluyor ve alınan tedbirlerle diyabetin gelişmesi engelleniyor ya da erteleniyor. Sağlıklı ve riski düşük olan kişilerde şeker yükleme testine gerek duyulmazken,yüksek risk tespit edilen veya şeker yükselmesinden şüphelenilen erişkinlerde ise yaşa bakılmaksızın hemen şeker yükleme testini yaptırmak şart. Test sonucu normal çıkarsa riski azaltan tedbir ve tedaviler uygulanıyor. Riski devam edenlerde ise şeker yükleme testi doktorun uygun göreceği şekilde 3-5 yıl aralarla tekrarlanıyor.
Diyabete yakalanma konusunda risk teşkil eden faktörler:
- 40 yaşın üzerindekiler,
- Bel çevresi erkekte 94,kadında 80 santimin üzerinde olanlar,
- Bozuk açlık şekeri tespit edilenler,
- Hamilelikte diyabet tanısı alanlar ile 4 kilo üzerinde bebek doğuran kadınlar,
- Birinci derece akrabalarında diyabet olanlar,
- Sağlıksız beslenenler ya da fiziksel aktivitesi düşük olanlar,
- Hipertansiyon ve kolesterol problemi olanlar risk grubunda yer alıyor.
Özellikle bu faktörlerden birden fazlası bir arada bulunanlar diyabet için yüksek risk grubunu oluşturuyor ve bu kişilere şeker yükleme testi yaptırmaları öneriliyor.
Türkiye’de 1997 yılında diyabet görülme oranı yüzde 7 iken bu rakam 2010 yılında yüzde 14′ e kadar yükseldi. Bu artış sadece ülkemiz için değil tüm dünya için geçerli aslında. Yapılan araştırmalara göre;1980’den bu yana dünyada diyabetli erişkin sayısında 2 kattan fazla artış yaşandı ve hastalığın görülme sıklığı yaklaşık 150 milyondan 350 milyona yükseldi. Bu artışın altında yatan en önemli nedenlerin başında ise sağlıksız modern yaşam koşulları ve kötü beslenme geliyor. 2000 yılında dünyada 600 milyon olan 60 yaş üzeri nüfusun 2050 yılında 2 milyara ulaşması bekleniyor. Ülkemiz verilerine göre 1985 yılında 65 yaş üstü nüfus yüzde 4.2 iken 2008 yılında bu oran yüzde 7.1′ e yükseldi. Diyabet sıklığındaki artışta göz ardı edilmemesi gereken bir başka neden var ki o da yaşam süresinin uzaması. Bunun nedeni ise diyabet oluşum sürecinde normalden fazla çalışarak diyabetin ortaya çıkmasını engellemeye çalışan pankreas hücrelerinin uzayan yaşam süresine ayak uyduramayarak pes etmesi.
Doç. Dr. Rüştü Serter