En sık karşılaşılanı demir eksikliği kansızlığıdır. Kronik bazı hastalıklarda,diğer vitamin ve mineral eksikliklerinde de,kırmızı hücrelerin yaşam sürelerinden önce yıkılmaları,kemik iliğinin hastalıkları,genetik kırmızı hücre yapısal hastalıkları da kansızlığa neden olabilir.Demir eksikliği kansızlığı en sık görülen nedendir ve üreme çağındaki kadınlarda en sık gözlenir. Adet kanamaları ile çok miktarda kan kaybedilmesi asıl nedendir. Ancak bundan başka mide barsak sisteminin hastalıklarında,kanserlerinde de demir eksikliği sıktır ve mutlaka araştırılmalıdır. Mide ve oniki barsak (duodenum) ülserleri,gastrit,iltihabi barsak hastalıkları,mide ve barsak kanserleri de sık nedenler arasındadır. Ağrı kesici kullanmak,demirden yoksun dietle beslenmek,barsak parazitleri,toprak yada benzeri maddeleri yemek,demir emilim bozukluğuna neden olan barsak hastalıkları da demir eksikliğine ve kansızlığa yol açabilir.
Nasıl teşhis edilir?
Tam kan sayımı denilen kan tetkiki ile hemoglobin düzeyi ve kırmızı hücre sayımı düşük bulunduğunda kansızlık teşhisi kolayca konulabilir. Ek incelemeler ile mikroskop altında kırmızı hücrelerin şekli incelenir,demir,B12 vitamini gibi maddelerin seviyeleri bakılabilir. Bu çalışmalar kansızlığın nedeni hakkında bilgi verir.Demir eksikliğine bağlı ortaya çıkan kansızlık aslında bir hastalık değil bulgudur. Bu bulgu ve belirtiler bize demir kaybına neden olan ve erken teşhisin yaşam kurtarıcı olabileceği bir hastalığı zamanında tanımamıza yardımcı olur. Bu nedenle demir eksikliği bulunan olgularda demir alımı,demirin barsaklardan emilimi,kan kaybı ve demir kullanım bozuklukları detaylı olarak araştırılır. Hastaların beslenme bozukluğu olup olmadığı,bir barsak hastalığı ve emilim problemi varlığı detaylı olarak incelenir. Ancak en önemli nokta demir eksikliği kansızlığı olan hastaların uzun süreli ve yavaş kan kaybına neden olan bir hastalıkları olabileceği düşüncesidir. Tüm kadın hastaların kadın hastalıkları yönünden kontrol edilmeleri. Tüm hastaların ise mide,ince barsak ve kalın barsak incelemeleri ile bu bölgelerden kanamaya neden olan hastalıklarının bulunmadığının gösterilmesi gerekmektedir. Bu işlemler hasta açısından çok rahat ve konforlu olarak endoskopi ve kolonoskopi ile yapılabilmekte ve yaşam kurtarıcı olabilmektedirler.
Son zamanlarda yapılan uluslar arası bir çalışmada demir eksikliği bulunan olguların %62 sinde tedavi edilmesi gereken bir gastrointestinal hastalık bulunmuştur. Bu hastaların her 10’undan birinde ise kanser teşhisi konulmuştur.
Prof. Dr. Murat Saruç