Kalp kateterizasyonu kalp ve kan damar rahatsızlıklarını hem teşhis edip hem tedavi edebilir. Kalp sorunlarının teşhis edilmesine yardımcı olan koroner anjiyogram kateter operasyonlarının en yaygın türüdür.
Koroner anjiyogram esnasında röntgen filminde görülebilen bir boya kalp kan damarlarına enjekte edilir. Röntgen makinesi seri şekilde kan damarlarının içinin detaylı durumunu gösteren bir dizi görüntüler (anjiyogramlar) çeker. Gerekirse doktorunuz anjiyogram sırasında anjiyoplasti gibi prosedürler uygulayabilir.
Neden Yapılır?
Şu durumlarda anjiyogram önerilir:
- göğüs ağrısı (anjina) gibi koroner atardamar rahatsızlığı semptomları
- diğer testler tarafından açıklanamayan göğüs, çene, boyun veya kol ağrıları
- yeni gelişen veya artan göğüs ağrısı (istikrarsız anjina)
- doğuştan gelen kalp rahatsızlığı (konjenital kalp rahatsızlığı)
- kalp yetmezliği
- diğer kan damarı sorunları ya da göğüs yaralanmaları
- ameliyat gerektiren kalp kapakcığı sorunu)
Aynı zamanda kalple ilgisi olmayan fakat ameliyat sırasında kalp sorunu riski taşıyan durumlarda anjiyogram gerekebilir.
Düşük komplikasyon riski olduğu için, anjiyogramlar genellikle elektrokardiyogram, ekokardiyogram ya da stres testi gibi invazif olmayan kalp testleri uygulandıktan sonra yapılır.
Riskleri Nelerdir?
Çoğu kalp ve kan damarı testlerinde olduğu gibi koroner anjiyogramın da birtakım riskleri vardır. Fakat, büyük derecede komplikasyonlar nadir görülür. Potansiyel risk ve komplikasyonlar:
- kalp krizi
- felç
- kateterize edilmiş atardamarda yaralanmalar
- düzensiz kalp atışları (aritmi)
- ameliyat sırasında kullanılan ilaç ve boyalara karşı alerjik reaksiyon
- kalp ya da atardamarda yırtılma
- böbrekte hasar
- aşırı kanama
- enfeksiyon
- kan pıhtılaşması
- X-ray ışınlarından gelen radyasyona maruz kalma
Nasıl Hazırlanılır?
Çoğu durumlarda, koroner anjiyogram aciliyet sebebiyle yapılır. Fakat daha yaygın olarak önceden planlanır ve hastaya zaman kazandırılır.
Anjiyogramlar hastanenin kateterizasyon (kateter) laboratuvarında uygulanır. Genellikle, hasta operasyon günü sabahtan hastaneye gider. sağlık görevlileri belirli talimatlar verir ve hastayla alacağı ilaçlar hakkında görüşür. Genel talimatlar:
- anjiyogramdan bir gün önce, gece yarısından sonra herhangi bir şey yiyip içmemelisiniz. Prosedür genellikle sabah saatlerine ayarlanır.
- aldığınız tüm ilaçları orjinal kutularıyla birlikte hastaneye götürün ve doktorunuza günlük sabah ilaçlarınızı alıp almamanız gerektiğini sorun.
- diyabetiniz varsa, anijoygram öncesi insülin ya da diğer oral ilaçları almak konusunda doktorunuzla görüşün.
Anjiyogram işlemi başlamadan önce sağlık görevlileri, aldığınız ilaçlar ve alerjiler de dahil olmak üzere medikal geçmişinizi gözden geçirir. Ekip kan basıncı ve nabız gibi hayati faaliyetli kontrol etmek için fiziksel bir muayene yapabilir. Mesanenizi boşaltmalı ve üzerinizi değiştirip hastane önlüğü giymeniz gerekir. Kontakt lens, gözlük, mücevherat ve toka gibi aksesuarları çıkarmanız istenebilir.
Nelerle Karşılaşabilirsiniz
Ameliyat sırasında
- Prosedür için röntgen masasına sırt üstü yatmanız gerekir. İşlem sırasında masa eğik olabileceği için göğüs ve bacak kısımlarına emniyet bantları takılabilir. Röntgen kameraları değişik açılardan görüntü almak için kafanızın ve göğsünüzün etrafında hareket edebilir.
- Kolunuza bir damariçi (IV) hat takılır. rahatlamanız için IV yoluyla diğer ilaç ve sıvıların yanısıra sakinleştirici verilebilir. Talimatları tkip edebilmeniz için işlem sırasında uyanık olacaksınız. Operasyon esnasında derin nefes almak, nefesinizi tutmak, öksürmek ve kollarınızı çeşitli pozisyonlara yerleştirmeniz istenebilir.
- Göğsünüzdeki elektrotlar operasyon sırasında kalbin gözlemlenmesini sağlar. Bir kan basıncı manşeti kan basıncını takip eder ve nabız oksimetresi denilen bir alet de kandaki oksijen miktarını ölçer. Koroner atardamarlarında ve kateterde pıhtılaşmayı önlemesi için ilaç (antikoagulanlar) verilebilir.
- Kateterin takılacağı kasık ya da kol bölgesinden küçük miktarda tüy kesilebilir. Bölge yıkanır, dezenfekte edilir ve lokal anestezi yoluyla uyuşturulur. Hazırlanan tüm kısımda küçük bir insizyon yapılır ve kısa plastik tüp (şet) atardamara doğru sokulur. Kateter şet yoluyla kan damarının içine takılır ve dikkatli bir şekilde kalp ya da koroner damarlara doğru iletilir.
- Kateterin damar boyunca ilerlemesi acıya yol açmaz, vücudunuzun içinde hareket ettiğini bile hissetmezsiniz. herhangi bir rahatsızlık duyarsanız sağlık görevlisine bildirin.
- Boya (kontrast materyal) kateter yoluyla enjekte edilir. Bu işlem gerçekleşirken kısa süreli çalkalanma veya sıcaklık hissedebilirsiniz. Kalbiniz çok hızlı çarpmaya başlarsa endişelenmeyin -anjiyogram sırasında sık sık karşılaşılan bir durumdur. Buna rağmen ağrı veya rahatsızlık hissederseniz doktorunuza bildirin.
- Boya, röntgen görüntülerinde kolayca görülür ve kan damarları boyunca hareket ederken doktorunuz akışını gözlemler ve blokaj ya da kısıtlı alanlar olup olmadığını belirler. Doktorun anjiyogram sırasında rastladığı bulgulara göre daralmış atardamarı açmak için aynı süreç içinde, balon anjiyoplasti ya da koroner stent yerleştirilmesi gibi ek kateter prosedürleri uygulanabilir.
- Anjiyogram yaklaşık 1 saat sürer. Diğer kalp kateter prosedürleriyle birleştiğinde daha uzun sürebilir. Hazırlık ve operasyon sonrası bakımla birlikte süreç birkaç saat daha uzar.
Operasyon sonrası
Ameliyat tamamlandıktan sonra kateter kasık ya da kolunuzdan çıkarılır ve insizyon manüel baskı, pens veya küçük bir aparatla kapatılır.
Sonrasında gözlem ve monitoraj için dinlenme odasına alınacaksınız. Durumunuz sabit hale geldiğinde düzenli aralıklarla izleneceğiniz kendi odanıza dönebilirsiniz. Kanamayı önlemek için saatlerce hareketsiz yatmanız gerekir. Bu süre içerisinde kanamanın engellenmesi ve iyileşme sürecinin hızlanması için insizyon bölgesine baskı yapılabilir. Bazen, anjiyoplasti veya koroner stent ameliyatlarında, ilk aşamada kan damarına takılan plastik şet saatlerce ya da 1 gece yerinde bırakılabilir. Operasyon sırasında hastaya antikoagulan verildiyse şetin erken çıkarılması yoğun kanamaya sebep olabilmektedir.
Şu sonuçlarla karşılaşırsanız doktorunuzu arayın:
- kateter bölgesinde kanama, yeni morarmalar veya şişme
- kateter bölgesinde giderek artan ağrı veya rahatsızlık
- kızarıklık, ateş, drenaj gibi enfeksiyon belirtileri
- ameliyat sırasında kullanılan kol ya da bacakta ısı ya da renk değişimleri
- halsizlik ve zayıflık
- göğüs ağrısı veya nefes darlığı
Kateter bölgesi kanamaya veya şişmeye başlarsa bölgeye baskı uygulayın ve acil yardım servisini arayın.
Sonuçlar
Anjiyogram doktorların kan damarlarıyla ilgili sorunları görmesini sağlar. Ayrıca:
- kaç tane atardamarın tıkalı ya da yağ plakları tarafından daraltılmış olduğunu (aterosklerosis) gösterir.
- kan damarlarındaki tıkalı alanların kesin yerlerini gösterir.
- kan damarlarında ne miktarda kan akışı blokajının gerçekleştiğini belirler.
- daha önceki koroner baypas ameliyatının sonuçlarını kontrol eder.
- kalp ve kan damarlarındaki kan akışını kontrol eder.
Bu bilgilerin elde edilmesiyle doktorunuz sizin için hangi tedavinin en iyi seçenek olduğunu ve kalp sorununun sağlığınız için ne derece tehlike oluşturduğunu belirler. Sonuçlara bakarak doktor örneğin, tıkalı atardamarların tedavisi amacıyla koroner anjiyoplasti operasyonuna karar verebilir. Ayrıca başka bir ameliyata gerek duyulmaması için anjiyogram sırasında anjiyoplasti ve stent yapılması da muhtemeldir.
Sağlık Editörü