Bu hastalık öncesinde bağışıklık sistemi herhangi bir yerdeki enfeksiyon,aşılama veya sebebi belli olmayan birtakım çevresel etmenler tarafından yanlış şekilde uyarılır. Bunun sonucunda bağışıklık sistemi hücreleri beyin ve omurilikte hasar oluşturur. ADEM’i tetikleyen olay bir enfeksiyon ise tipik olarak olaydan 1-2 hafta sonra nörolojik bulgular ortaya çıkmaktadır. Bu süre en fazla bir aydır. Hastalığı tetikleyen bir aşı ise süre 3 aya kadar uzayabilir. Çocuklarda izlenen ADEM’in öncesinde hastaların %50-70‘inde hastalık öncesinde ateşli bir hastalık olduğu öyküsü alınmaktadır.
ADEM kimlerde daha sık olarak izlenir?
ADEM çocuklarda daha sıktır ancak her yaşta ortaya çıkabilir.
ADEM tekrar eder mi?
ADEM tanım olarak tek atak şeklinde seyreden bir hastalık olmakla birlikte hastaların %20‘inde ataklar tekrarlayabilir. Bu tip hastaların ADEM’mi yoksa aslında multipl sklerozun bir türü mü olduğu halen tartışmalı bir konudur.
ADEM’in belirtileri nedir?
ADEM’de iltihaplı hasarın oluştuğu bölgeye göre değişik yakınmalar ortaya çıkmaktadır. Hastalarda nörolojik bulgular bir hafta içinde belirginlik kazanır. Başlangıç döneminde hastalarda sıklıkla bilinç durum değişikliği,ateş,başağrısı,kafa karışıklığı,uyuşmalar,çift görme,görme netliğinin bozulması,dengesizlik ve güç kaybı izlenebilmektedir. Hastalığın ileri dönemlerinde özellikle tedavisiz kalan hastalar iletişim kurulamaz hale gelebilir.
ADEM tanısı nasıl konmaktadır?
ADEM tanısındaki en önemli inceleme ilaçlı beyin MR’ıdır. MR’da beyin ve omuriliğin değişik bölgelerinde aynı zamanda ortaya çıkmış olan hasar izlenir. MR’ı takiben hastalara bel suyu incelemesinin de yapılması gereklidir. Bu inceleme beyinde izlenen hastalığın mikropsuz bir iltihap olduğunun ortaya konması açısından önemlidir.
ADEM MS’e dönüşür mü?
ADEM aslında MS’e dönüşmez. Gerçekte birbirinde tamamen farklı hastalıklardır. Ancak MS bazen ADEM benzeri bulgularla ortaya çıkabilir. Bu tip hastalarda ilerleyen yıllarda beyin MR’da yeni lezyonlar izlenir. Hastalar MS hastalığının tanısında çok önemli bir yer tutan yeni ataklar geçirir.
ADEM’in tedavisi nasıl yapılmaktadır?
ADEM’in tedavisi artmış ve yanlış çalışan bağışıklık sistemini baskılama üzerine kuruludur. Bu amaçla öncelikle damardan yüksek doz kortizon tedavisi verilir. Bu tedaviden yanıt alınamayan hastalarda kan değişim (plazmaferez) ve IVIG (intravenöz immunglobulin) tedavisi de uygulanabilir. Tek atak şeklinde seyren ADEM hastalarında MS’de olduğu gibi uzun süreli koruyucu tedavi verilmesine gerek yoktur. Atakların tekrarlaması durumunda siklofosfamid ya da mitoksontron gibi kemoterapi ilaçlarının verilmesi gerekebilir.
ADEM nasıl seyreder?
ADEM hastalarının %70-90’ı iyi şekilde sonuçlanmakla birlikte hastaların %5’i hastalık seyrinde kaybedilebilir. Eski yıllarda tedavi ve yoğun bakım imkanlarının kısıtlı olması nedeni ile kötü seyirli bir hastalık olarak korkulan bir hastalık olan ADEM’de günümüzde hastaların çoğu eski yaşamlarına dönebilmektedir. İyileşme süreci genellikle 1-6 ay arasında olmaktadır.
Doç. Dr. Murat Kürtüncü
