Vücudunda “ben”olan insanların melanomaya yakalanma riski daha mı fazladır?
Açık tenli,kızıl saçlı,çilli ve mavi gözlülerde,bu ihtimal biraz daha yüksektir. Çok benli kişilerde melanom geliştirme ihtimali daha yüksektir. Bu sadece “ben”üzerinde geliştiği için değil,normal deride de yani beniniz çoksa melanom geliştirme ihtimali daha yüksektir. Yani cins grubu diye nitelendirirsek vücudunda 50’den fazla ben’i olanlar risk altındadır. Mavi gözlü,beyaz tenli,kızıl saçlı ve çilli olan insanların melanoma yakalanma riski yüksektir.
Ailede melanoma varsa risk artar. Bir de çoklu beni olup,hem de atipik ben’i (tipi olmayan) olan kişilerde bu ihtimal biraz daha artmaktadır. Ailede melanoma varsa ve bu tip benler mevcutsa bu ihtimal daha çok artar.
Çok ben’i olanların ben’lerini aldırmaları riski azaltır mı?
Hayır,riski kaldırmıyor. Risk benleri aldırmakla bitmez. Benleri aldırmak kanserden kurtulmayı sağlamaz. Böyle bir şey yoktur. Çünkü risk benlerde değil,genel deridedir. Benlerin alınması kişiye asla bir risk yaratmıyor ama benleri aldırdığımız zamanda risk bitmiyor. Bazı insanlar kanser riski yaratır diye ben’i aldırmaktan korkarlar. Neşter değerse kanser olurum diye,bir düşünce çok yanlıştır. Neşter hiçbir şekilde kansere neden olmaz.
Aldırılan ben’de kansere rastlanması alınan bölgede kanserin yayılmasına neden olur mu?
Kesinlikle olmaz. Kanser olurum diye ben’e dokunulmaması tüm dünyada var olan bir inançtır. “Cerrahi müdahale yaptırma kanser olursun”diye insanlar birbirlerini korkutuyorlar. Öyle bir etki kesinlikle yoktur.
Tedavi sonrası tamamen kanserden kurtulmak mümkün mü?
Melanomda tekrarlama olacağı gibi ikinci başka bir melanomada çıkma şansızlığı vardır. Başka bağımsız bir yerinde daha önemlisi metastaz yapma potansiyeli vardır. Çıkarılsa bile,genç ölümlere sebep olan cilt kanseri melanomadır. Hayatı tehdit eden en önemli cilt kanseri nedir derseniz melanomdur.
Yakalanmamak için hiçbir şey yapılamaz mı?
Yakalanmamak için bizim yapabileceklerimizin en başında,güneşle ilgili alışkanlıklarımız konusunda dikkatli olmamız gerektiğini anlamamız gelir. Derinizi güneş yanığına uğratmadan güneşlenmelisiniz. Tabii ki bu demek değildir ki hiç güneşlenmeyin,sadece kızararak ve korunmadan yanmayacağız. Hafif bir renk değişikliği olabilir. Ama güneşle tamamen ilişkimizi keseceğiz demek çok yanlıştır. Güneşlenmeye çok dikkat etmemiz gerek. Çok benli olan kişilerin hem güneşle ilgili alışkanlıkları konusunda dikkatli olmaları gerektiği gibi hem de derilerindeki değişiklikleri kontrol etmeleri gerekiyor. Bir tek doktora gitmeleri yetmez. Mutlaka vücutlarındaki değişikliklerden haberdar olmalılar. Ayda bir kez kesinlikle kendilerini muayene etmeleri gerekir. Melanomun erken tanısı için bu çok önemlidir. Bu tür kontrollerle metastaz veya hayatı tehdit etme riskini çok düşürürsünüz. Yapabileceğiniz en iyi şey derinizde olan lekelerin ve değişikliklerin farkında olmanız. Bu çok önemlidir.
İnsanlar kontrollerde nerelere bakmalılar?
Tüm vücutlarına bakmaları gerekiyor,ama genellikle sırt bu konuda çok ihmal edilen bölgedir. Özellikle çok ben’li olan kişiler bunu bir alışkanlık haline getirmelidirler. Sırt bölgesi çok önemli olmakla birlikte görülmesi zor bir bölge olduğu için bu konuda çevrenizdeki kişilerden mutlaka yardım alınız. Çünkü insan gözü çok iyi bir fotoğraf makinesidir ve her değişikliği çok iyi yakalar.
Bu takibi hangi aralıklarla tekrarlamalıyız?
Ayda bir olmalıdır. Çok ben’i olanlar ayda bir,diğer kişiler ise şöyle bir sırtına dönüp baksalar bile bu yeterli olacaktır.
Dermatolojik takip hangi aralıklarda olmalıdır?
Çok ben’li olan kişilerde doktor vereceği karara göre bazılarını 6 ayda bir izlemek ister,bazılarını 3 ayda bir izlemek ister bazıları ise yılda bir izlemek ister. Çok ben’i olan kişilere genellikle doktorlar yılda bir bakarlar ve öneride bulunurlar. Ama hiç ben yoksa ya da bir iki tane ben varsa kişisel kontrollerini kendileri yapabilir.
Solaryumun melanoma riskini arttırıp,arttırmadığı doğru mudur?
Son yıllarda solaryumun güneş hasarı ve onun paralelinde gelen riskleri arttırdığı kesin kanıtlandı. Ama melanom konusundaki bilgiler,güneşin etkisinin hala tartışmalı olduğunu gösteriyor. Sonuçta solaryum yapay olarak alınan bir güneş ışığıdır. Güneş ışığının yapay olarak aletlerle verilmesidir. Biz aslında güneş ışığını tedavi amaçlı bazı durumlarda kullanıyoruz. Ama onun getirdiği riski alarak kullanıyoruz. Bunu kozmetik amaçla yaparak sadece bu riskin alınması kesinlikle yanlıştır. Bunu bile bile yaparak gençler mutlak deriyi erken dönemde yaşlandırıyorlar. Yani solaryuma güzellik için girerlerken aslında güzellikten çok yaşlılığı erken bir yaşa çekmiş oluyorlar. Her şeyi dengeli ve doğru bir şekilde yaptıktan sonra güneşlenmek veya güneş ışınlarının insanlara etkileri korkulacak boyutlarda değildir.
Lazer epilasyon cilt kanserine neden olur mu?
Hayır,kesinlikle böyle bir etkisi yoktur.
Prof. Dr. Sedef Şahin