Karaciğere ulaşmadan önce bilirubine eşlenmemiş anlamına gelen unkonjuge denir. Bilirubin karaciğerdeyken, suda çözünen konjuge bilirubin formuna geçmek için bazı şekerlerle birleşir. Konjuge bilirubin, karaciğerden ve sonra kolondan geçerek vücutta atılma aşamasına gelirken tekrar unkonjuge hale dönüştürülür.
Bazı laboratuvarlar doğrudan denilen konjuge bilirubinleri tespit etmek için bir test kullanır. Toplam bilirubin miktarından doğrudan bilirubin çıkarılarak dolaylı olarak adlandırılan unkonjuge bilirubin elde edilir.
Normalin üstünde doğrudan ve dolaylı bilirubin seviyeleri çeşitli karaciğer problemlerine işaret edebilir. Genellikle, yüksek bilirubin seviyeleri kırmızı kan hücresi yıkımlarının arttığını gösterebilir (hemoliz).
Neden Yapılır?
Bilirubin testi tipik olarak karaciğerin durumunu değerlendiren bir dizi testlerin parçası olarak yapılır. Bilirubin testinin amaçları arasında:
- Sarılık ihtimalini araştırmak -Yüksek bilirubin değerleri derinin ve gözün beyaz kısmının sararmasına yol açar (sarılık). Test, en yaygın olarak yeni doğan bebeklerin bilirubin seviyesini ölçmek için yapılır.
- Karaciğerin safra kanallarında blokaj olup olmadığını kontrol etmek
- Hepatit gibi diğer karaciğer hastalıklarının ilerlemesini tespit etmek ya da gözlemlemek
- Aşırı derecede kırmızı kan hücresi yıkımlarını tespit etmek
- Tedavinin seyrini takip etmek
- Şüpheli ilaç zehirlenmelerini değerlendirmek
Bilirubinle birlikte gerçekleştirilebilecek bazı yaygın testler:
- Karaciğer fonksiyon testleri. Kandaki bazı enzim ve proteinleri ölçmek için kullanılan bir dizi testler.
- Albümin ve toplam protein testi. Albümin -karaciğer tarafından üretilen bir protein- ve toplam protein seviyeleri vücudun enfeksiyonlarla savaşırken ve diğer fonksiyonları sırasında ihtiyaç duyduğu proteinleri ne kadar iyi derecede ürettiğini gösterir.
- Tam kan sayımı. Bu test, kanın bazı bileşen ve özelliklerini ölçer.
- Protrombin zamanı. Bu test, plazmanın pıhtılaşma süresini ölçer.
Riskler
Bilirubin testi için genellikle koldaki bir damardan kan alınır. Karşılaşılabilecek en önemli risk kanın alındığı bölgede ağrı ve morarmadır.
Karşılaşabileceğiniz Durumlar
Test sırasında
Biluribin testi kan örneğinin alınmasıyla yapılır. Genellikle kol kıvrımı bölgesinde bir damardan küçük bir iğnenin enjekte edilip örneğin alınmasıyla gerçekleştirilir. Uzun kollu kıyafet giyiyorsanız kolunu kıvırmanız istenir. Kanı alan kişi üst kol kısmına bir bandaj takıp yumruk yapmanızı isteyebilir. Böylece damar daha belirgin hale gelir ve kan alımını kolaylaştırır. Sonra iğneyle küçük bir tüpe aktarılır. Prosedürün tamamı sadece birkaç dakika alır.
Yeni doğanlar arasında bilirubin testi keskin bir neşter yardımıyla topuktan alınır.
İğne kola enjekte edildiğinde kısa süreli ağrı hissedebilirsiniz ve çıkarıldıktan sonra da kısa bir süreliğine rahatsızlık duyulabilir.
Testten Sonra
İğne çıkarıldıktan sonra küçük bir sargı bezi, bandaj veya benzer materyal iğnenin batırıldığı yere yerleştirilir. Kanamayı önlemek için materyalin üzerine birkaç dakikalığına baskı yapmanız istenebilir.
Kan örneği analiz için laboratuvara gönderilir. Analiz hastane içinde yapılıyorsa birkaç saat içinde sonuçları alabilirsiniz. Doktorunuz kan örneğini hastane dışında bir merkeze göndermişse sonuçları almanız birkaç gün sürebilir.
Sonuçlar
Bilirubin testinde normal sonuçlar toplam bilirubin için desilitre başına 0.1-1 miligram arası (mg/dL) ve doğrudan bilirubin için de 0-0.3 mg/dL arasındadır. Bu sonuçlar laboratuvardan laboratuvara az derecede değişebilir ve genellikle erkeklerin test sonuçlarını yansıtmaktadır. Kadın ve çocuklar için normal değerler biraz daha farklı olabilmektedir ve sonuçlar bazı yiyecekler, ilaçlar veya yorucu egzersizler tarafından etkilenmektedir. Sonuçların doğru yorumlanması için doktorunuza, aldığınız yiyecek ve ilaçlarlarla aktivite seviyenizi anlattığınızdan emin olun.
Normal bilirubin değerlerinin altında kalan seviyeler genellikle sorun teşkil etmez. Yüksek değerler karaciğer hasarı veya hastalık belirtisi olabilir.
Normal değerlerin üzerindeki bilirubin seviyesi karaciğerin, örnek olarak tıkanmış safra kanalı yüzünden bilirubini düzgün bir şekilde temizleyemediğine işaret edebilir. Dolayı bilirubin seviyesinin yükselmiş olması farklı problemlerin olduğunu gösterebilir. Yüksek bilirubinin yaygın ve zararsız sebeplerinden bir tanesi; bilirubini parçalayan bir enzimin eksikliğini içeren Gilbert Sendromu’dur. Doktorunuz durumunuzu araştırmak için farklı testler yapılmasını uygun görebilir. Bilirubin test sonuçları aynı zamanda sarılık gibi bazı rahatsızlıkların gelişimini gözlemlemek için de kullanılabilir.
Sağlık Editörü
