Çocuğumuz olmuyor diyerek başvuran 100 çiftten yaklaşık 40’ında sperm azlığı ile belli olan erkek faktörü bulunuyor. Henüz 30 yaş civarında olan bu genç erkeklerin yarısında 60-70 yaşındaki erkeklerin sperm sayılarına rastlanıyor ve tedavi edilemiyor,aksine yıllar içinde sperm bulguları daha da kötüye gidiyor. Hormonları ya da cinsel aktivitesi normal olsa da bu durum erken menopoza eşdeğer bir erken andropoz olarak kabul edilmelidir. Dünya Sağlık Örgütü her 10 yılda bir çıkardığı rehberlerde normal sperm sayısını 5 milyon daha aşağıya çekti;şimdi 15 milyon spermi olan erkeği normal kabul ediyoruz. Oysa bu değerin geçen yüzyılda 200 milyon civarında olduğu biliniyor”dedi.
Sperm sayısında bu hızlı düşüşün ve andropoz bulgularının daha genç yaşlarda görülmesinin ana nedeni çevre kirliliği ve erkeklerin aldığı kimyasallardır. Bisfenol A ve ftalat içeren plastik paketler,pet (Poli Etilen Teleftalat) şişeler estrojen,yani kadınlık hormonu benzeri maddeler salgılayarak erkeklik fonksiyonlarına karşıt çalışır. Özellikle plastik paketiyle mikrodalgada ısıtılan hazır yiyecekler daha fazla bisfenol salgılar. Ayrıca tarım ilaçları,hormonlu et ve besinler ve deterjanlar da benzeri etkiler gösterirler. Testis ameliyatı geçirenlerde,kanser kemoterapisi alanlarda,kilo fazlalığı olanlarda ve çevre kirliliğinin yoğun olduğu yerlerde yaşayanlarda bu etkiler daha da fazla ve hızlı olabilir.
Ergenliğin tamamlanıp erişkinliğin başladığı 20’li yaşlarda sperm sayımı yapılmalıdır. 15 milyondan az spermi olanlar sperm dondurmayı düşünmelidir. Böylece ileride normal yoldan ve hatta tüp bebekle bile çocuk sahibi olamayacak duruma düşülürse saklanmış sperm kullanılabilir. Ayrıca,vazektomi yaptıracak olanlar,kanser için kemoterapi alacak olanlar,testislerinden ameliyat olacak olanlar da bu işlemler yapılmadan önce sperm dondurarak ilerideki bebeklerini garanti altına alabilirler.
Günümüzde erkeklerin evlenme/aile kurma yaşı 40’a doğru kaymıştır. Erken andropoz bulguları varsa aile kurmakta acele etmeli ya da sperm dondurarak saklamalıdırlar.
St. Louis ADAM (Androgen Deficiency in the Aging Male – Yaşlanan Erkekte Andropoz) kriterleri:1 veya 7’nin tek başına ya da diğer kriterlerden 4 tanesinin birlikte olması teşhis koydurur.
1.Cinsel dürtüde azalma
2. Enerji azlığı
3. Güç ve dayanıklılıkta azalma
4. Boy kısalması
5. Hayattan daha az zevk alma
6. Üzgün / depresif olma
7. Daha az sertleşme
8. Spor yeteneklerinin azalması
9. Yemekten sonra uyuklama
10. İş performansında azalma
Prof. Dr. Tansu Küçük