Bir zamanlar erken göğüs kanseri teşhisinde çok önemli yer tutan göğüs muayeneleri günümüzde seçime bağlı olarak düşünülür. Mamogramların hayat kurtardığı kanıtlanmışken göğüs muayenelerinin aynı şeyi yaptığına dair kanıt yoktur. Burda vurgulanan kavram göğüs farkındalığıdır, yani; göğüslerin ve alt dokuların normal tutarlılıklarının farkında olmak ve potansiyel göğüs problemlerini işaret eden yeni değişikleri gözlemlemek.
Neden yapılır
Göğüs muayenesi yapmak, göğüslerinizin normal hissi ve görünümünü öğrenmenize yardımcı olur. Bu şekilde oluşabilecek küçük çaplı değişimleri farketmek daha kolay hale gelir.
Örnek olarak, mesela; göğsün kola yakın üst kısmında farkedilebilir bir kalınlaşma hissettiniz. Daha önce göğsünüzün görünümü ve hissine aşina olmuşsanız, göğsün o kısmının tamamen pürüzsüz bir his verdiğini bilirsiniz. Fakat daha önce sık sık göğüs muayenesi yaparak bu konuda dokunsal bir hafıza oluşturmamışsanız bu farkı hissetmeyebilirsiniz. Böyle bir değişimi algılamak sizi doktora görünmeye teşvik edebilir.
Göğüs kitlesi hala küçük boyutlardayken bulunur ve kanser olduğu saptanırsa iyileşme şansı artar. Daha küçük bir kanser, büyük boyutlu bir kansere oranla cerrahi ve diğer tedavi seçeneklerine başvurmanız gerektiğini gösterebilir.
Göğüs kanseri hastası kadınlarla ilgili bir araştırma, sık sık mamogram testi yaptırmalarına rağmen göğüs kanserlerinin %40’ının, kadınların kendi kendine yaptığı göğüs muayeneleri sırasında farketttikleri kitle veya şüpheli değişiklikler sonucu teşhis edildiğini ortaya koydu.
Düzenli göğüs muayenelerinden maksimum fayda sağlamak için doktorunuzdan, gelecek kontrolde tekniğinizi değerlendirmesini isteyin.
Riskler
Göğüs muayenesi yapmak zararlı değildir. Fakat bazı riskler barındırmaktadır:
- Kitle bulgusunun yol açtığı anksiyete. Kadınların farkettiği değişiklikler veya kitlelerin çoğu kanserli değildir. Buna rağmen, göğsünüzde şüpheli bir şey farketmek ne anlama geldiği konusunda sizi endişeye sokabilir. Bir doktora görünene kadar ancak birkaç gün bu endişeye dayanabilirsiniz.
- Kitle ya da değişimleri kontrol etmek için testler ve prosedürlerin uygulanması gerekebilir. Şüpheli bir kitle farkederseniz kendinizi inceleme için göğüs dokusu örneği vermiş halde bulabilirsiniz (çekirdek iğne biyopsisi). Kitlenin kanserli olmadığı (iyi huylu) ortaya çıktığında ise gereksiz yere invazif bir prosedürden geçtiğinizi hissedebilirsiniz.
- Göğüs muayenelerinin faydalarını abartmak. Göğüs muayeneleri göğüs kanseri ölümlerinin sayısını azaltmasa da kanser kaynaklı bir göğüs anormalliğinin erken teşhisinde yardımcı olabilir. Bu sebeple Amerikan Kanser Derneği gibi organiasyonlar tarafından isteğe bağlı bir uygulama olarak görülmektedir.
Doktorunuzla göğüs muayenesinin artı ve eksilerini tartışın. Göğüs kanseri için tarama testleri genellikle birleştirilmiş birtakım yöntemler içerir:
- Keni kendinize gerçekleştirdiğiniz göğüs muayeneleri
- doktor tarafından gerçekleştirilen klinik göğüs muayeneleri
- mamografi
Beraber kullanıldığında bu görüntüleme yöntemleri, kanser teşhisini daha erken, tedavi edilebilir bir aşamaya indirgeyebilir.
Nasıl hazırlanılır
Kendi kendinize göğüs muayenesi yapmak istiyorsanız doktorunuza ne zaman başlayabileceğinizi sorunuz. Doktordan muayeneyi nasıl gerçekleştireceğinizi size göstermesini rica ediniz. Amerikan Kanser Derneği doktorlara; kadınları 20 yaşına ulaştıklarında göğüs muayenelerinin fayda ve kısıtlamaları konusunda bilgilendirmelerini tavsiye etmektedir. Hamilelik, emzirme, menopoz veya göğüs implantları durumunda da göğüs muayenesi yapmaya devam edebilirsiniz.
Göğüs muayenesine hazırlanırken:
- Göğüslerin en az hassas olduğu menstrual döngüler arasında bir zaman seçin. Her ay menstural döngü süresince hormon seviyeleri değişir ve göğüs dokusunda farklılıklara yol açar. Regl başladığında şişlik azalmaya başlar. Bu sebeple muayene için en uygun zaman regl bittikten sonraki birkaç gündür.
- Regl olmuyorsanız ayın belirli bir gününü seçin. Buna karşın her ay muayene yapmamanın da bir sakıncası yoktur.
- Önemli bilgileri not alın. Göğüslerde fark ettiğiniz şeyleri bir not defterine not alınız. Bazı kadınlar her muayene sonrasında göğüslerin diyagramını çizmeyi faydalı bulmaktadır. Örneğin, Sol memenin üst kısmı alt tarafına göre hafif derecede kalın görünüyorsa bunu not alabilirsiniz. Daha sonraki muayenelerde kalınlık daha göze batar hale gelmişse aldığınız notlar değişiklikleri farketmenizi kolaylaştırabilir. Veya sağ göğsün dış kısmında regl öncesinde hassaslık hissediyorsanız ve bu durum regl başladıktan sonra geçiyorsa doktorunuz bu durumun sadece hormonal değişimlerle alakalı olduğunu; endişelenmeniz gereken bir durum olmadığını belirleyebilir.
Karşılaşabileceğiniz durumlar
Muayeneye görsel bir değerlendirmeyle başlayın
Kollarınız yanda olacak şekilde bir aynanın karşısına geçin, üzerinizde giysi kalmayacak şekilde oturun veya ayakta durun. Görsel muayeneyi gerçekleştirmek için aşağıdaki talimatları uygulayın:
- Yüzünüz karşıya gelecek şekilde durun ve büzülme, çukurlaşma, boyut değişimleri veya simetrileri kontrol edin.
- Meme uçlarının içeriye dönüp dönmediğini kontrol edin.
- Ellerinizi kalçanıza bastırarak göğüsleri kontrol edin.
- Eller başın üzerinde ve avuç içleri birbirine bastırılmış pozisyonda göğüslerinizi kontrol edin.
- Göğüslerin alt kısımlarının simetrik olup olmadığını kontrol etmek için göğüslerinizi kaldırın.
Göğüslerinizi görsel açıdan muayene etmenizi zorlaştıran bir görme probleminiz mevcutsa yakın arkadaş veya bir aile bireyinden yardım etmesini isteyiniz.
Daha sonra göğüsleri kontrol etmek için ellerinizi kullanın
Göğüs muayenesinin manuel kısmını gerçekleştirmek için yaygın yöntemler:
- Sırt üstü uzanma. Bunun için yatak veya düz bir platform seçin. Uzanırken göğüs dokusu yayıldığı için daha zayıf hale gelir ve muayene etmek kolaylaşır.
- Banyoda. Parmak ve göğüslerinizi sabunlayın; bu şekilde ciltte ellerinizle gezinmek daha kolay hale gelir.
Muayene sırasında aklınızda tutmanız gereken bazı genel öneriler:
- Çok uç kısımları olmayacak şekilde orta 3 parmağın uçlarını kullanın. Parmak uçlarını hissetmekte zorluk çekiyorsanız avuç içi veya parmakların arka kısmı gibi daha hassas bölgeleri kullanın.
- Farklı basınç seviyeleri kullanın. Amacınız farklı baskı seviyeleri kullanarak göğsün farklı derinliklerini hissetmek olacaktır. Cilde en yakın dokuyu hissetmek için hafif baskı uygulayın. Daha derin bölgeleri hissetmek için biraz daha fazla baskı ve göğüs ile kaburgalara en yakın olan dokuyu hissetmek için sert bir şekilde baskı uygulayın. Bir sonraki noktaya geçmeden önce her bir baskı seviyesini kullandığınızdan emin olun. Ne kadar sert bastıracağınızdan emin değilseniz doktor veya hemşire ile konuşunuz.
- Acele etmeyin. Göğüsleri dikkatli bir şekilde incelemek birkaç dakika sürebilir.
Tüm göğsü muayene ettiğinizden emin olmak için metodik bir teknik kullanın:
- Sol elinizi kafanızın arkasına koyun ve sağ elinizle sol göğsünüzü kontrol edin.
- 3 sağ orta parmak ucunu kullanarak köprücük kemiğinden başlayın ve meme ucuna doğru hareket edin. Tüm göğüs dokusunu hisetmek için bütün baskı seviyelerini kullanın.
- Daha sonra metodik olarak göğüs etrafında hareket edin. Tüm göğsü kapsadığınızdan emin olun.
- Sağ elinizi kafanızın arkasına koyun ve sol elinizle sağ göğsünüzü kontrol ediniz.
- Kolunuz hafif yukardayken koltukaltlarını oturur veya dikilirken kontrol edin.
- Meme uçlarını ve akıntı olup olmadığını kontrol edin. Bu işlemi parmaklarınız meme ucu üzerinde 12-6 ve tekrar 3-9 pozisyonunda hareket edecek şekilde gerçekleştirin.
Bu teknikle muayeneyi gerçekleştirmenizi engelleyen bir engeliniz mevcutsa büyük bir ihtimalle yine de muayene yapabilirsiniz. Doktorunuza bu durumda başvurabileceğiniz yöntemleri sorunuz.
Sonuçlar
Normal olan nedir?
Çoğu kadın menstrual döngülerin çeşitli zamanlarında meydana gelen normal değişim ve kitlelere rastlamaktadır. Bu tür bulgulara rastlamak panik yapma sebebi değildir. Göğüsler çoğunlukla farklı yerlerde farklı hisler verir. Örneğin göğsün alt tarafı boyunca sert bit kenar normaldir. Yaşlandıkça göğüslerin görünüm ve verdiği hisler değişmektedir.
Doktora ne zaman başvurmak gerekir?
Şu durumlarda doktorunuzdan randevu alınız:
- Koltukaltına yakın bölgede sert kitle veya boğum
- Göğüslerin görünüm veya hissiyatında değişimler; kalınlaşma veya çevresel dokudakinden farklı olan önemli derecede doluluk
- Renk, boyut, şekil veya dokuda değişimler
- Çukur, büzülme, çıkıntı veya göğüs derisinde sertlikler
- İçeriye doğru göçmüş meme ucu
- Kırmızılık, sıcaklık, şişlik veya ağrı
- Kaşıntı, pullanma, ağrı veya kurdeşen
- Kanlı meme ucu akıntısı
Doktorunuz klinik göğüs muayenesi, mamogram ve ultrason ile devam edebilir.
Sağlık Editörü