İnfertilite bireyin ve çiftin hayatının tüm yönlerini etkileyen duygusal olarak zor bir deneyim olarak görülmektedir. Bu sebepten dolayı,duygusal üzüntü infertilitenin sebebi değil sonucudur. İnfertilite ile ilgili kayıplar çok yönlüdür:hayaller,gelecek planları,kişisel kontrol,evlilik memnuniyeti ve ‘doğmamış çocuğun’kaybıdır. Bu tekrarlayan kayıpların sonucu olarak ta suçluluk,üzüntü,kızgınlık ve depresyon medikal tedavi sürecinde yaşanır. Çiftler kendilerini duygusal bir boşluk içinde bulabilir,umut ve ümitsizlik duygularını bir arada yaşayabilir. İnfertilitede eşle olan yakınlığın kaybı,sağlığına olan güvenin kaybı,kendine güvende azalma,geleceğe güven kaybı,önemli bir hayali gerçekleştirme olasılığının kaybı gibi bir tanesi bile depresyona neden olabilen pek çok kayıp yaşanır. Kişiler yaşamlarının tüm alanlarını ihmal ederek infertilite üzerine yoğunlaşırlar. Pek çok kişide bu yoğunlaşma ümitsizliğe ve depresyona neden olur. Her adet döneminde “Hiçbir zaman çocuk sahibi olamayacağım,ben kadın değilim”gibi olumsuz düşüncelere kapılan kişi,ovulasyon döneminde ise tekrar ümitlenmeye başlar. İnfertil kadın için adet sanki istenen bir bebeğin ölümü gibi algılanır ve bunu daha büyük bir hayal kırıklığı izler. Bu kısır döngü yıllarca sürüp gider.
İnfertilite tedavisine başlayacak olan çiftlerin tedavi öncesinde ya da tedavilerinin ilk gününde psikolojik danışma seansı almaları yararlıdır. Çift çoğu zaman infertilite tedavisinin kendileri üzerinde olumsuz etki yaratabileceğinin farkında olmayabilir. Çiftler daha çok tedavinin maddi boyutu ve başarı oranlarına odaklanırlar. Sonucu belli olmayan bir sürece adım atmak çiftlerde duygusal değişimlere neden olabilir. Tedavi ekibinin infertil çift ile başlayacağı kaygılı yolculukta psikolojik destek,bu tedavide oluşabilecek değişimleri önceden bilmeleri,zihinsel ve duygusal değişimler ile nasıl başa çıkacakları konusunda yardım sağlayacaktır. Seanslar ağırlıklı olarak bilgilendirme amaçlı devam eder. Ultrason muayeneleri,yumurta takibi,embriyo transferi ve bekleme sürecinin yaratabileceği duygusal etkiler ve tedavi sürecinden ağırlıklı olarak söz edilir. Eğer kişiler arası fonksiyonlarda tedaviye devam edebilme konusunda major sorun tespit edilirse (endişe,depresyon vb.,evlilik ve cinsellikte) infertilite tedavisine bir süre ara verilerek psikoterapi seanslarında bu problemlerin ele alınması oldukça faydalıdır.
Ne zaman bir ruh sağlığı uzmanına başvurulmalı
- Evlilik problemleri
- Cinsel problemler
- Depresyon
- Yüksek seviyede endişe
- Kişiler arası ilişkilerde zorluk yaşama
- Sosyal izolasyon
- Konsantre olmada güçlük
- İştahta,kiloda ve uyku düzeninde değişiklik
- İlaç ve alkol kullanımında artış
- Sürekli kendini suçlu ve değersiz görme durumlarında uzmana başvurmalı.
Elçin Orhan
Uzman Klinik Psikolog
Dr. Elçin Orhan