Küme başağrısı nedir?
Küme başağrısı tek taraflı göz çevresinde olan,belli dönemlerde sık olarak tekrarlayıp sonra aylarca şikayet oluşturmayan bir başağrısı türüdür. Hastalık erkeklerde kadınlara göre 5 kat daha sıktır. Genellikle gece,özellikle de uykuya daldıktan 1-2 saat sonra,tekrarlayan,göz üzerinde,alın veya yanağa yayılan,şiddetli ağrının izlendiği bir hastalıktır. Ağrı sırasında ağrının olduğu gözde yaşarma,kızarma ve göz kapağında düşme gibi belirtiler de olur. Ağrı 15-180 dakika sürdükten sonra geçer ancak ilerleyen saatlerde tekrar başlar. Bu ataklar o gün ve takip eden haftalar içinde tekrar eder. Ağrı sırasında hastalar ajite olur ve sürekli gezinmek isterler. Bu durum karanlık ve sessizlik arayan migren hastalarından ayırımda önemlidir. Hastalığın adındaki küme kelimesi başağrılarının kümelenmesinden gelmektedir. Bu dönemler sıklıkla 1-3 ay sürmektedir. Küme dönemleri içinde hastaların tekrarlayan şiddetli başağrıları olduktan sonra aylarca süren başağrısız dönemleri olur.
Küme başağrısı neden olur?
Küme başağrısının nedeni tam olarak bilnmemektedir. Hastalığa genetik bir yatkınlık olduğu düşünülmektedir. Tipik olarak hastalarda alkol ile başağrılarının tetiklendiği görülür. Özellikle küme dönemlerinde daha belirgin olan bu etki,küme dışı dönemlerde o kadar da belirgin değildir.
Küme başağrısının tanısı nasıl konur?
Küme başağrısının tanısı hastanın yakınmasının şeklinden ve nörolojik muayene bulgularının,göz çevresinde yukarıda anlatılan bulguların dışında normal olması ile konur. Hastalarda en az bir kere beyin MR’ı ile ağrıya neden olabilecek başka bir sorunun (tümör,damarsal bozukluk) olmadığının gösterilmesi gerekebilir. Göz içi yüksek tansiyonun olmadığının gösterilmesi de gereklidir.
Küme başağrısı nasıl tedavi edilmektedir?
Küme başağrısında ilaç tedavileri kullanılmaktadır. İlaç tedavisi atak tedavisi ve ağrı önleyici tedavi olarak iki şekilde özetlenebilir.
Atak tedavisi nasıl yapılmaktadır?
Atak tedavisindeki temel amaç hastanın o anda hissettiği başağrısının ortadan kaldırılmasıdır. Bu amaçla maske ile %100 oksijen solutulması özellikle atak başında uygulandığı zaman oldukça etkin bir tedavi yöntemidir. Bunun dışında migren tedavisinde kullanılan ergotamin ve triptanların ağızda,dil altı veya enjeksiyon şeklinde uygulanması da önerilmektedir. Ayrıca ağrının olduğu taraf burun deliğinden topikal lokal anestetikler de etkili olabilmektedir. Bunlar dışında damardan uygulanan ağrı kesiciler veya narkotik analjezikler de kullanılabilir.
Atakları engellemek için ne tür tedaviler uygulanmaktadır?
Küme dönemlerinde özellikle uyku sırasında atakları olan hastalara gece yatmadan önce triptan ya da ergotamin türevleri olan ilaçlar bu amaçla kullanılabilir. Bunların uzun süreli düzenli kullanımlarının başka sorunlar ortaya çıkarabilmesinden dolayı aslında bir tansiyon ilacı olan verapami ve psikiyatrik hastaların tedavisinde kullanılan lityum tedavisi sıklıkla tercih edilen ilaçlar arasındadır. Sadece atak dönemlerinde kullanılan kortizon tedavisi de başağrısının ortaya çıkmasını etkin şekilde engellemektedir. Hastalarda sıklıkla tek bir tedavi yerine kombinasyon tedavilerinin kullanılması gerekebilmektedir.
Nörolojik hastalıklar hakkında bilgi almak için:
www.norolojiklinigi.info
Doç. Dr. Murat Kürtüncü