Ya da şişman bir bireye baktığınızda metabolizması yavaş çalışıyor ne yerse yarıyor gibi yorumlarda bulunabiliyoruz. Ancak işin aslının hiçte öyle olmadığını söylesek yanılmış sayılmayız. O zaman sizi bir kez daha düşünmeye çağırıyoruz.,zayıf kişilerin metabolizması aslında şişmanlarınkinden daha yavaştır. Nasıl büyük bir makine küçük bir ev aletine göre daha fazla enerji kullanırsa,işte iri bir beden de küçük bir bedene göre daha fazla yakıt yakar. Her gün kullandığınız yakıtın miktarı sizin metabolik hızınızdır. İnce arkadaşınızın metabolizması yavaştır,bu nedenle yediklerini size göre daha yavaş yakar. Gayret gerektiren bir şey yapıyorsanız,açıkça daha fazla enerji kullanıyorsunuzdur. Ama belki de bilmediğiniz,beden enerjinizin çoğunun sadece hayatta kalmak içim kullanıldığıdır. Yemek yedikten sonra besinlerin sindirimi için enerji kullanılır. Ancak sindirim yapmadığınızda bile bedeniniz bol miktarda enerji kullanır. Karaciğeriniz toksinlerle başa çıkmak için sürekli çalışır. Beyniniz uykudayken bile her şeyi düzen içinde tutar,kalbiniz atar ve toplar damarlarınızdan kan pompalar. Aslında bedeninizdeki her hücre sırf hayatta kalmak için biraz enerjiye ihtiyaç duyar. Hiçbir şey yapmıyorken bile enerjiyi kullanma hızınıza metabolik hız denir. Zayıfların metabolizması daha hızlıdır derken çoğu insan bunu kasteder. Madem şişmanların metabolizması daha fazla,nasıl zayıflar o kadar çok yiyip gene de kilo almıyor? Doğrusu her zaman böyle olmaz. Yapılan araştırmalar aslında çoğu şişman kişinin çoğu zayıf kişiden daha fazla yediğini göstermiştir. Kuvvetli egzersiz,yakılan kalori miktarında büyük fark yaratabilir. Günümüzün çoğunu koşturarak geçiriyorsanız,kalori yakar ve genel metabolizma hızınıza önemli bir katkıda bulunursunuz. İşe yürüyerek gitmeniz,asansör kullanmayıp merdivenleri tercih etmeniz,arabanızı kendiniz yıkamanız gibi ufak şeyler metabolizma hızınızı arttırır. Ufak şeyler hayatınızda büyük farklar yaratır. Ancak bazı durumlarda metabolizma dışardan gelen bir etkiyle yavaşlamaya başlayabilir. Bunun bir takım fizyolojik sebepleri olabilmektedir. Örneğin tiroid hormonlarının az salgılanması sonucunda hipotiroidi olan bireylerde metabolizma yavaşlamaktadır. Ancak ilaç tedavisi ile bu sorunun önüne geçilebilmektedir. Onun dışında kullanılan bazı kortizol içeren ilaçlar da bu etkiyi göstermektedir. Diğer taraftan sürekli yaktığınızdan daha fazla kalori alıyorsanız,kilo alırsınız. Harcamadığınız her 7000 kalori için 1 kilogram beden yağınız olur. Kilo aldığınızda metabolizma hızınız artar ve sonunda aldığınız enerjiyle yaktığınız enerji tekrar dengelenir. Kendinizi açlık rejimine sokarsanız,yağ depolarınızdan geçinirsiniz;enerji elde etmek için bunları yakarsınız,ama bedeniniz proteinde yakmaya başlar ve kas kaybedersiniz. Gıda alımınızı kısarak önemli besin öğelerinden aldığınız miktarı çok fazla azaltmış olursunuz. Kalori kontrolü,kardiyovasküler ve kas yapıcı egzersizlerle kilo kaybına yavaş ve yöntemli bir yaklaşım kilo vermenin ve verilen kiloyu korumanın en iyi yoludur. Beden ağırlığınızın %10’unu aşmayacak bir kilo kaybından sonra kendinizi tebrik edin ve bir %5 ya da 10’luk kilo kaybını daha hedeflemeden önce bu kiloyu bir süre korumaya çalışın. Genelde vücut bunu kendi koruma sistemiyle gerçekleştirir. Kilosunun %10’unu veren bireylerde bir süre sonra vücut direnç geliştirir ancak biraz soluk aldıktan sonra kilo vermeye devam edilir.
Bedeniniz forma girdiğinde ve daha enerjik bir hayat şekli benimsediğinizde kendinizi suçlu hissetmeden arkadaşınız kadar pasta yiyebileceksiniz. Bizim yapmamız gereken şey gereken dengeyi hayatımızda oluşturabilmemizdir. Hayatın zevklerinden ve lezzetlerinden geri kalmayarak da formda ve mutlu bir hayat sürmemiz mümkündür. Popüler düşük kalorili ve metabolizma hızımızın çok altında olan diyetlerden kaçınarak uzmanlar eşliğinde gerekli kilo kaybını sağlamak en sağlıklı yöntem olacaktır. Unutmayın içinizde normal koşullar altında dinamik ve verimli şekilde çalışabilen bir makine taşımaktasınız. Ona ihtiyacından fazla enerji vermek kilo almanıza neden olacaktır. Metabolizma konusunda artık daha bilinçli olduğumuza göre beslenmemizdeki hataları keşfedip doğru davranışlarla yer değiştirebilmeyi öğrenmenin ve bunları uygulamanın zamanı geldi.
Dyt. Aslı İçingür
