Tedavinin iptal edilmesi:Hastaların tedaviye beklenen yanıtı vermemesi,yeterli sayıda follikül gelişmemesi gibi nedenlerle tedavi iptal edilebilir.
Yumurta bulunamaması: Özellikle yaşı ileri ve yumurtalık rezervi düşük kadınlarda folliküller yeterli büyüklüğe ulaşmasına karşın aspirasyon sırasında hiç yumurta bulunamayabilir.
Döllenmenin olmaması: Yumurta ve spermler normal olmasına karşın bazı yumurtalarda döllenme gerçekleşmeyebilir. Döllenme oranı % 70 civarındadır.
Transfer zorluğu: Bazı durumlarda kadının genital organlarının anatomik yapısı nedeniyle transfer çok zor olabilir. Bu gibi durumlarda gebelik şansı düşmektedir.
Sperm bulunamaması: TESE uygulanan hastaların % 40 ‘ında sperm bulunamaz ve tedavi iptal edilmek zorunda kalınır.
Gebelik testi öncesi kanama:Test gününden önce kanaması olanlarda gebelik şansı düşmekle birlikte gebelik olmadığı anlamına gelmez.
Ovarian Hiperstimülasyon sendromu (OHSS):OHSS tüp bebek tedavisinin en önemli komplikasyonudur. Genellikle polikistik over sendromlu kadınlarda ortaya çıkar. Şiddetli formunun oluşma olasılığı % 5 civarındadır. Yumurtalıkları uyarmak amacı ile kullanılan ilaçlara aşırı cevap alınması sendroma zemin hazırlar. Yumurtalıkların uyarılması sırasında kabul edilebilecek sayıda yumurta uyarılması ile aşırı uyarılma arasında ince bir çizgi vardır. Her zaman doz ayarlaması mümkün değildir. Aşırı uyarılma olduğu zaman yumurtalık uyarıcı ilaçların dozunun azaltılması ve gerektiğinde bir gün veya daha uzun bir süre ilaç verilmemesi sonucunda estrojenin aşırı yükselmesini engellenir. Sendrom yumurtaların toplanması öncesindeki hCG enjeksiyonu verilmediği durumlarda ortaya çıkmaz. Gebelik oluşması sendromun daha şiddetli gelişmesine neden olur.
Başlıca belirtileri;
- Yumurtalık boyutlarında artma,
- Karın ağrısı,şişkinlik hissi,nefes darlığı,idrar miktarında azalma,
- Karın boşluğunda sıvı toplanması,
- Pıhtılaşma bozuklukları,
- Göğüs boşluğunda sıvı toplanması,
Sendromun engellenmesi:
Yumurta toplama işlemi iptal edilebilir ve bu durumda hastalık tablosu gelişmez. Yumurta toplam işleminin iptali istenmediği durumlarda ise:
- HCG dozu azaltılabilir,
- Yumurta toplama sırasında özel sıvılar verilebilir (HSA,HES)
- Yumurtalar toplandıktan ve döllendikten sonra hepsi dondurulabilir. Bu sırada verilecek bazı ilaçlar ile sendromun ortaya çıkması %80-90 olasılıkla engellenebilir.
- Embriyo transferine gidilecek ise sayı azaltılmalıdır. Tercihan 1 veya en fazla 2 embriyo transfer edilmesi uygundur. Sendrom çoğul gebeliklerde daha şiddetlidir.
Tedavi:
Sendromun hafif olan şeklinde hastaneye yatış gerekmez. Tuz ve sıvı kısıtlaması önerilir. Günlük kilo ve karın çevresi ölçümleri önemlidir. Karın çevresinde bir günde 3 cm daha fazla artış olması,vücut ağırlığının bir günde 2 kg dan dan fazla artması,idrar miktarında azalma,nefes darlığı gibi yakınmaların ortaya çıkması durumunda doktora haber verilmelidir.
Sendromun şiddetli olması durumunda hastaneye yatarak tedavi gerekir. Bu sırada serum verilmesi ve karında biriken sıvının iğne ile boşaltılması (parasentez) hastalığın seyrini iyi yöne doğru çevirir. Bazı durumlarda hastanede kalış süresi 2-3 haftaya kadar uzayabilir. Bu dönemde 10-15 defa parasentez yapılması gereken olgular bildirilmiştir.
Sendrom gebe kalmayan kadınlarda kısa süre içinde geriler. Ancak gebe kadınlarda süreç uzayabilir.
Prof. Dr. Bülent Tıraş