Koroner baypas ameliyatında bacak, kol, göğüs veya karın bölgesinden sağlıklı bir kan damarı alınır ve kanın tıkalı arterin etrafından dolaşması için kalpteki diğer arterlere bağlanır. Ameliyattan sonra kalbe giden kan akışı daha iyi hale gelir. Koroner baypas ameliyatı kalp hastalığını tedavi etme seçeneklerinden sadece biridir.
Kalbe giden kan akışının zayıflaması sonucu meydana gelen göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi semptomları düzeltir. Bazı durumlarda kalp fonksiyonunu daha iyi hale getirir ve kalp hastalığından ölme riskini azaltır.
Neden Yapılır?
Doktorunuzla birlikte koroner baypas veya anjiyoplasti ve stent gibi diğer arter açıcı prosedürlerden hangisinin sizin için uygun olduğuna karar verebilirsiniz. Şu durumlarda koroner baypas ameliyatı bir seçenektir:
- Kalp arterlerinin birkaçının tıkanarak göğüs ağrısına yol açması ve hafif egzersiz veya dinlenme sırasında dahi kasa yeterli kan gitmemesi. Bazen bu durumlarda anjiyoplasti ve stent faydalı olmaktadır fakat bazı blokaj türlerinde koroner baypas ameliyatı en iyi seçenek olabilir.
- Birden fazla hastalıklı koroner arter varsa ve kalbin ana pompalama odacığı -sol ventrikül- işlevini düzgün bir şekilde yerine getirmiyorsa.
- Sol ana koroner arter ciddi derecede daralmış veya tıkanmışsa. Bu arter sol ventriküle kanın çoğunu pompalar.
- Anjiyoplastinin uygun olmadığı bir arter blokajı, daha önce başarısız anjiyoplasti ve stent geçmişi veya stent yerleştirilip arterin tekrar daraldığı durumlar (restenoz).
Koroner baypas ameliyatı kalp krizi gibi aciliyet durumlarında hasta diğer tedavilere cevap vermediği takdirde de uygulanabilir.
Koroner baypas ameliyatı ilk aşamada blokaja yol açan kalp hastalığının ana sebeplerini yok etmez. Bu hastalık aterokloroz veya koroner arter hastalığı olarak adlandırılır. Koroner baypas ameliyatı yapılmış olsa dahi yaşam biçimi değişiklikleri ameliyat sonrası tedavinin önemli parçalarından biridir. Kan kolesterolünü düşürmek, kan pıhtılaşma riskini azaltmak ve mümkün olduğunca kalbin işlevini yerine getirmesi için ilaçlar ameliyat sonrasında düzenli olarak kullanılır.
Riskleri Nelerdir?
Koroner baypas açık kalp ameliyatı olduğu için prosedür sırasında veya sonrasında komplikasyonlar meydana gelebilir. En yaygın komplikasyonlar:
- kanama
- kalp ritmi bozuklukları (aritmi)
Daha nadir görülen komplikasyonlar:
- göğüs yarası enfeksiyonu
- hafıza kaybı veya düzgün düşünememe (genellikle 6-12 ayda düzelir)
- böbrek yetmezliği
- felç
- ameliyattan hemen sonra bir kan pıhtısı kalırsa; kalp krizi
Bu komplikasyonların görülme riski ameliyat öncesi sağlığınıza bağlıdır. Doktorunuzla olası riskler hakkında görüşün.
Önceden belirlenmiş bir koroner baypas ameliyatına giriyorsanız komplikasyon riski genel olarak düşüktür fakat yine de genel sağlığınıza bağlıdır. Ameliyat aciliyet durumu olarak yapılıyorsa veya amfizem, böbrek hastalığı, diyabet veya bacakta tıkalı arterler mevcutsa risk seviyesi daha yüksektir.
Nasıl Hazırlanılır?
Koroner baypas ameliyatına hazırlanmak için doktorunuz ameliyat öncesinde izlemeniz gereken perhiz veya ilaç konusundaki talimatları verecektir. Ameliyat öncesi göğüs röntgenleri, kan testleri, elektrokardiyogram ve koroner anjiyogram gibi testler uygulanır. Koroner anjiyogram, kalbe giden arterlerin boya kullanılarak ön plana çıkarıldığı özel bir röntgen türüdür. Çoğu kişi ameliyat gününün sabahında hastaneye kabul edilir. Koroner baypas ameliyatı aynı zamanda kalp krizi gibi durumların ardından aciliyet prosedürü olarak uygulanır.
Ameliyattan sonraki hafta için gerekli hazırlıkları yaptığınızdan emin olun. Araba kullanma, işe dönme ve günlük işleri yapma derecesine gelmeniz yaklaşık 4-6 hafta sürecektir.
Karşılaşabileceğiniz Durumlar
Prosedür sırasında
- Koroner baypas ameliyatı genellikle 3-6 saat sürer ve genel anestezi gerektirir. Ortalama olarak cerrah 2 ile 4 arasında koroner arteri düzeltir. Baypas sayısı kalpteki blokajların lokasyon ve şiddetine bağlıdır.
- Çoğu koroner baypas ameliyatları, kan akışı bir kalp-akciğer makinesine yönlendirilirken göğüste açılan uzun bir insizyon yoluyla gerçekleştirilir.
- Cerrah göğüs kemiği boyunca göğsün merkezi kısmından alta bir kesik meydana getirir. Daha sonra göğüs kafesini aralayarak kalbi ortaya çıkarır. Göğüs açıldıktan sonra kalp geçici olarak durur ve kalp-akciğer makinesi kan dolaşımını sağlar.
- Cerrah, genellikle alt bacak veya göğüs duvarının içinden olmak üzere sağlıklı kan damarının bir kısmını alır ve tıkalı arterin alt ve üst kısmında kalan uçları bağlayarak kan akışının tıkalı arterin çevresinden dolaşmasını sağlar.
Koroner baypas ameliyatında kullanılan diğer cerrahi teknikler:
- Pompasız veya çalışan kalp ameliyatı. Bu prosedürde kalp hala atarken özel ekipmanlarla sabitlenir. Kalp hala hareket halinde olduğu için zor bir ameliyattır. Bu sebeple herkes için geçerli bir seçenek değildir.
- Minimal invazif ameliyat. Bu prosedürde cerrah göğüste robotik ve video görüntüleme teknikleriyle daha küçük bir insizyon üzerinde çalışır. Minimal invazif ameliyatın varyasyonları port erişim veya laparoskopik ameliyat olarak adlandırılır.
Anestezi etkisini gösterdikten sonra ağza bir solunumu borusu takılır. Bu boru ameliyat sırasında ve kısa bir süre sonrasında solunumu gerçekleştiren bir ventilatöre bağlıdır.
Prosedür sonrasında
Koroner baypas ameliyatı ciddi bir operasyondur. Ameliyat sonrasında yoğun bakım ünitesinde 1-2 gün kalmanız olasıdır. Bu süreçte kan basıncı, solunum ve diğer hayati belirtiler gözlemlenir. Solunum borusu birkaç saat veya gece boyunca yerinde kalır. Bu sepeble bu süre boyunca konuşamazsınız. El kol hareketleri ve not yoluyla iletişim kurabilirsiniz. Solunum tüpü uyandıktan ve kendi kendinize nefes almaya başladıktan sonra çıkarılır.
Herhangi bir komplikasyon haricinde bir hafta içinde taburcu olabilirsiniz. Eve döndükten sonra dahi günlük işleri veya kısa süreli yürüyüşlerde zorluk çekebilirsiniz. Eve döndükten sonra aşağıdaki semptomlardan biriyle karşılaşırsanız dokorunuzu arayın. Göğsün enfeksiyon kaptığına dair belirtiler olabilir:
- 100.4 F (38 C) üzeri ateş
- Hızlı kalp atışı
- Göğüs yarası etrafında yeni veya daha kötüye giden ağrı
- Göğüs çevresinde kızıllaşma, kanama veya herhangi bir sıvı sızıntısı
İyileşme süresi 6-12 hafta arasında değişir. Çoğu durumda, 6 hafta sonrasında işe dönme, egzersizlere başlama ve cinsel aktivitelere devam etme mümkündür fakat öncesinde doktordan izin almalısınız.
Sonuçlar
Ameliyattan sonra çoğu kişi daha iyi hisseder ve semptomlar 10-15 yıl boyunca görülmez. Fakat zamanla diğer arterler veya baypasda kullanılan yeni doku tıkanabilir ve tekrar baypas ya da anjiyoplasti gerektirebilir.
Baypas ameliyatı kalbe kan tedariğini iyi bir durumu getirse de koroner arter hastalığının altında yatan sebebi tamamen yok etmez. Sonuçlar ve uzun vadeli durumlar verilen ilaçların kullanılmasına ve tavsiye edilen yaşam biçimi değişiklerinin uygulanmasına bağlıdır:
- sigarayı bırakın.
- diyabeti kontrol altında tutun.
- DASH diyeti gibi sağlıklı bir diyet programına uyun.
- kolesterol seviyelerini düşürün.
- sağlıklı bir kiloda kalın.
- kan basıncını kontrol edin.
- diyabete özen gösterin.
- egzersiz yapın.
Yaşam biçimi değişikliklerinin yanısıra doktorunuzun da önerebileceği üzere bir kardiyak rehabilitasyon programına tabi olmanız gerekir. Kardiyak rehabilitasyonu egzersiz ve eğitim içeren, kalp krizi veya diğer problemlerden iyileşmeye yardımcı olan veya ameliyat sonrası kalp hastalıklarının tedavi edildiği özel bir programdır. Genellikle hasta hala hastanedeyken başlar ve ev programı güvenli bir şekilde uygulanana kadar günübirlik bazda monitörize edilen programlarla devam eder.
Sağlık Editörü
