Anksiyete
Anksiyeteyi,yoğun endişe,sıkıntı bunaltı olarak da tanımlayabiliriz. Kaygı hepimizde olan ve yaşamımıza devam etmemiz için hissetmemiz gereken bir duygudur.Normal düzeyin üstündeki kaygı hali kişinin işlevselliğini bozduğu zaman problem olarak adlandırılır. Bunun için belirli bir şiddetin,sürenin ve günlük işlevlerde bozulmanın olması gerekir. Anksiyete aslında kaygı ve korkuların aşırı hissedilmesiyle alakalı görülen bir çok problem için kullanılan genel bir addır.
Anksiyetenin Belirtileri
Anksiyete yaşayan kişi bir tehdit algısı hisseder. Bu tehdit algısı “bir şey olacakmış hissi”“ya olursa”düşünceleriyle beraber kişinin daha da kaygı düzeyini yükseltir. Bu düşünce ve duygulara fiziksel semptomlar da eşlik eder. Anksiyete yaşayan kişi,endişe,kaygı,sinirlilik-gerginlik hisseder ve tehlike yaratan durum veya nesneye odaklanır. Sempatik sinir sistemi uyarılır ve savaşma-kaçma tepkileri ortaya çıkar. Solunumun ve kalp atım hızının artması,kan basıncının yükselmesi,çarpıntı hissi,titreme terleme,sarsılma,ağız kuruluğu,nefes almada güçlük,boğulma hissi,göğüste ağrı hissi,bulantı,yüzde kızarma,baş dönmesi,kulak çınlaması,yerinde duramama,uyuşma ürperme hissi,uyku bozuklukları,kaslarda gerginlik ve ağrılar,ölüm korkusu,kontrol yitirme korkusu,tahammülsüzlük,huzursuzluk,sinirlilik konsantrasyon bozulması vb. Bir çok belirti gözlenebilir.
Anksiyete ile Baş Edilebilir mi?
Anksiyete bozuklukları kategorisinde,yaygın anksiyete bozukluğu,Agorafobili panik bozukluğu,agorafobisiz panik bozukluğu,panik bozukluğu öyküsü olmayan agorafobi,özgül fobi,sosyal fobi,obsesif-kompulsif bozukluk,postramatik stres bozukluğu,akut stres bozukluğu,genel tıbbi duruma bağlı anksiyete bozukluğu,maddeye bağlı anksiyete bozukluğu ve karışık anksiyete-depresif bozukluğu kapsayan başka türlü adlandırılamayan anksiyete bozukluğu gibi kategoriler bulunmaktadır. Her problem için yaklaşım ve değerlendirme farklı olmakla birlikte kaygı bozuklukları tedavisinde en önemli nokta kişinin tehdit algısı,kaygı yorumlarının ele alınmasıdır. Hatalı düşünce yapıları ile uğraşmanın yanı sıra fiziksel semptomlar için relaksasyon teknikleri kullanılmakta,kişinin hayatında da düzenleme yapılması gerekmektedir. Kaygı bozukluklarında günümüzde en çok kullanılan psikoterapi yöntemlerinden biri bilişsel davranışçı terapi yardımıyla tedavide iyi sonuçlar alınmaktadır.
Anksiyete Bozukluğunda İlaç Tedavisi
Uzman yardımıyla yapılan değerlendirme sonucunda gerekli görülürse kişiye ilaç başlanabilir. Fakat unutulmamalıdır ki,ilaçlar sadece o andaki kaygıyı azaltmakla yükümlüdürler. Önemli olan nokta kaygıyı yaratan düşüncelerin düzeltilmesi ve problemin tekrarlamamasının sağlanmasıdır.
Anksiyete’nin Karıştırıldığı Diğer Hastalıklar
- Her hastalıkta olduğu gibi psikolojik bozukluklar için de ayırıcı tanı önemlidir. Kaygı bozuklukları bir çok problem ile karıştırılabildiği gibi bir çok hastalıkla da eş zamanlı görülebilir.
- Madde kullanımı,depresif bozukluklar,bazı tıbbi durumlar(kalp dolaşım sistemi,endokrin sistemi,gastrointestinal sistem rahatsızlıkları),dürtü kontrol problemleri,sanrısal bozukluklar,kişilik bozuklukları anksiyete bozukluğu ile karıştırılabilir.
- Bunların yanı sıra anksiyete bozuklukları grubundaki her hastalık için ayırıcı tanının iyi yapılması gerekir.
Anksiyete Hangi Kişilik Tipi İnsanlarda Görülür?
A tipi kişilik dediğimiz,aceleci,öfkeli,sinirlik,tahammülsüz,bir anda birden çok iş yapamaya çalışan insanlarda kaygının daha yüksek olduğu görülmektedir. Kaygılı olayı bir yaşam biçimi haline getirmekten çok,kaygılı olmadıklarında terslik olduğunu düşünen insanlar kaygıyı başa çıkma stratejisi olarak kullanıyor olabilirler oysa kronik kaygılı olmak insanı yorgun düşüren,enerjisini ve verimliliğini azaltan bir durumdur.
Uzm. Dr. Nuray Sarp