Unutkanlık yediden yetmişe hepimizin ortak sorunu. Öyle ki,arkadaşlarımızın isimlerini,arabamızı nereye koyduğumuzu,öğleyin hangi yemeği yediğimizi ya da ocağın altını kapamayı zaman zaman unutabiliriz,ama bir süre sonra hatırlayıveririz. Bu tür basit unutkanlıklar,çoğu kez kısa süreli ve geçicidir ve çok da ciddiye alınmaz. Ancak yaşla gelen ciddi unutkanlıkların Alzheimer Hastalığı’ nın habercisi olabileceği dikkate alınmalı ve hemen bir hekime başvurulmalı. Unutmayın ki,bunama yaşlılığın doğal bir sonucu değildir.
Unutkanlık (demans) kişinin günlük yaşam aktivitelerini etkilemediği sürece çokta önem vermediğimiz ve geçiştirdiğimiz bir konu. Çünkü hepimiz zaman zaman,arkadaşlarımızın isimlerini,arabamızı nereye koyduğumuzu,öğleyin hangi yemeği yediğimizi ya da ocağın altını kapamayı unutabiliriz ama genelde kısa süre içinde hatırlarız. Ancak bir unutkanlık kişinin günlük yaşam aktivitelerini engellemeye başladıysa işte o zaman dikkatli olunması ve erkenden tedbir alınması gerekliliği doğmaktadır. İşte Alzheimer hastalığı da böyle bir hastalıktır. Eskiden yaşlı ve unutkanlığı olanlara bunamış denir ve bu kişilerin unutkanlığı yaşlılığın doğal bir sonucu olarak kabul edilirdi. Ama artık biliyoruz ki yaş Alzheimer hastalığının en önemli risk faktörlerinden biridir ve 60 yaşlarında % 1-2 olan insidansı 80-90’lı yaşlara gelindiğinde % 20-25’lere ulaşabilmektedir.
Acıbadem Adana Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Cem Ortaçbayram,günlük yaşam işlevlerini etkileyecek düzeyde bellek kaybı ve basit kelimeleri bulmada güçlük çekmenin Alzheimer’in habercisi olabileceğine dikkat çekti. Alzheimer hastalığının unutkanlık türleri içinde en sık karşılaşılan tipi olduğuna dikkat çeken Uzm. Dr. Ortaçbayram,”bir unutkanlığa demans diyebilmek için kişinin günlük yaşam aktivitelerini engellemesi,sonradan kazanılmış olması,kalıcı ve seyir itibariyle de ilerleyici olması gerekmektedir”dedi.
Uzm. Dr. Cem Ortaçbayram,Alzheimer’ın öncelikli olarak günlük yaşam aktivitesini engellemeyen ve hafıza ağırlıklı bir unutkanlıkla başladığını ve zamanla kişinin günlük yaşam aktivitelerini engelleyen,hastalığın ilerleyen dönemlerinde ise başkasının yardımına ya da bakımına ihtiyaç gerektiren bir seyir izlediğini bildirdi.
Türkiye’de 400 Bin Alzeheimer Hastası Var
“Günümüzde Türkiye’de 400 bin civarında,dünyada yaklaşık 10 milyon Alzheimer hastası olduğu tahmin edilmektedir”diyen Uzm. Dr. Ortaçbayram,yaşın en önemli risk faktörlerinden biri olduğuna dikkat çekerek,“Türkiye gibi genç nüfusa sahip bir ülkede,ortalama insan ömrünün artması ile birlikte 30-40 yıl sonra bu sayının çok daha fazla olacağını tahmin etmek hiçte zor olmasa gerek”dedi.
“Hastalığın olmazsa olmaz özelliği unutkanlıktır“diyen Acıbadem Adana Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Cem Ortaçbayram,günlük hayattaki unutkanlıkla yaşlılıktaki unutkanlığın bir tutulmaması gerektiğine dikkat çekti. Uzm. Dr. Ortaçbayram,Alzheimer hastalığının habercisi olan 10 belirtiyi şöyle sıraladı ve hasta yakınlarına bazı önerilerde bulundu.
Alzeheimer’in Habercisi 10 Belirti
1. Günlük yaşamı etkileyecek düzeyde unutkanlık (özellikle yakın zamana ait olayları ve insan isimlerini hatırlayamama)
2. Günlük işleri yerine getirmekte (örneğin;alışveriş yapma,yemek pişirme ya da bir ev aletini çalıştırma) güçlük çekme
3. Kelime bulmakta güçlük çekme
4. Tarihleri unutma veya bildiği yolları bulamama
5. Karar vermekte (örneğin;giysi seçimi ) güçlük çekme
6. Pratik düşünme (hesap yapabilme ya da planlama) becerisinin azalması
7. Sık kullanılan eşyaları yanlış yere koyma örneğin;gözlüğünü ayakkabı dolabına koyma )
8. Kişilik değişiklikleri (örneğin;çevresindeki insanlardan kuşkulanma ve suçlama)
9. Ruh hali veya davranışlarda değişiklik (örneğin;çok çabuk ağlama ve sinirlenme )
10. Sorumluluktan kaçınma
Bu belirtilerden bir veya birkaçını kendinizde ya da yakınınızda fark ettiyseniz,zaman geçirmeden bir hekime başvurmalısınız.
Erken Tanı Önemli
Alzeheimer hastalığını şu an için tamamen iyileştiren bir tedavi mevcut değildir. Günümüzde uygulanan medikal (ilaç) tedaviler hastalığın mümkünse durdurulması ya da ilerleyiş hızının azaltılmasına yöneliktir. Mevcut tedavilerin etkinliği için ise bu ilaçların hastalığın erken ve orta evrelerinde başlanması önerilmektedir. Ayrıca hastalığa eşlik eden depresyon,uyku bozukluğu,saldırganlık ve davranış değişikliği gibi ruhsal bozuklukların tedavisi için de birçok etkili ilaç bulunmaktadır.
Sizi Nelerin Beklediğini Biliyor musunuz?
Başlangıçta sadece unutkanlığı olan hastanız,bir gün gelecek kendi başına giyinemez yemeğini yiyemez,yıkanamaz olacak,garip hayaller görmeye,altına kaçırmaya başlayacak ve belki de sizi bile tanımayacak. İşte bu yüzden Alzheimer hastalığı,yalnızca ona yaklaşan kişiyi değil,aynı zamanda bakımını üstlenen yakınlarını da ilgilendiren bir sorun olup,gün geçtikçe ağırlaşan sosyal ve ekonomik bir yük getirir. Alzheimer hastasının yakınları,ev içindeki aile düzenini,iş saatlerini ya da dostlarıyla ilişkilerini değiştirmek zorunda kalabilir. Daha da önemlisi,bedensel yorgunluğun yanı sıra,ciddi ruhsal sorunlar yaşayabilir. Sevdiğiniz kişinin Alzheimer hastası olduğunu öğrendiğinizde,hastalığı daha iyi tanıyarak onunla birlikte yaşamaya hazırlıklı olmalısınız..
Op. Dr. Cem Ortaçbayram