Kulağa harika gelse de, anlamlı hayatı kovalamak bazı zor soruları da beraberinde getirir. İlk olarak “anlam” nedir? Tamamen anlamlı hedefleri nasıl tanımlar? Ve bir kişi yaptığı işin daha yaratıcı ve anlamlı bir hayata doğru ilerlemesi için nasıl motive olur?
Görünen o ki; hayat önceliklerimizi, yaşamlarımızı garanti altına alıp daha iyi hale getiren ulaşılabilir hedeflere çevirmek için bir sürü şey gerekiyor. Neyse ki, modern bilim bize bu yolculukta yardım ediyor. Büyük okul kavramlarını (pozitif psikoloji, öz kararlılık teorisi, öz uyum teorisi, çözüm odaklı terapi ve motivasyon çalışmaları gibi) hareket planına dökerek, seveceğiniz hayatı yaratacak bilimsel süreci geliştirmek mümkün. Bu süreç, gelecekle ilgili dolu ve detaylı vizyon oluşturmakla başlıyor, bu geleceği gerçeğe dönüştürecek eylem planıyla devam ediyor ve günlük hedefleri kovalarken gerekli motivasyonu yüksek tutacak tavsiye ve araçlarla sonlanıyor.
Aşağıda, kendi anlamlı hayatınızı oluşturma sürecinde size eşlik edecek 10 adımı bulabilirsiniz.
Adım 1: Neyin En Önemli Olduğunu Bulmak için Geleceğe Gidin
Çoğumuz günlük hayatın isteklerine odaklandığımızdan, daha anlamlı tutkularımızı erteler veya ihmal ederiz. Ama bu bizim uzun vadede mutluluğumuz için iyi değildir: Araştırmalar, ket vurulan arzuların hiç geçmeyecek pişmanlıklara dönüşebileceğini söylüyor.
Gelecekteki pişmanlıkları önlemek için, biraz zaman ayırarak kendinizi 30 yıl sonrasında hayal edin. Geriye dönüp baktığınızda yapmadığınız hangi şey için pişman olurdunuz? Kaçan fırsatlar neye yol açardı? Bunlara verilen cevaplar, şu anda sizin için en anlamlı olan ve bugün harekete geçmeniz gereken şeylerdir. Bu deneyimlerin her birini yazarak liste yapın ve hayat önceliklerinizi nasıl anlamlı hedeflere dönüştürebileceğinizi öğrenerek bir sonraki adıma geçin.
Adım 2: Potansiyel Hedeflerinizi Listeleyin
Neyin sizin için en önemli olduğunu anladınız, şimdi sıra bu şeyleri hedeflere çevirmek. Böylece günlük hayatın karmaşası içinde kaybolmazsınız.
Başlangıç olarak, düşündüğünüz muhtemel hedefleri bir yere yazın. Bunların çoğu sizin eylem planınızda olmayacak ve bir kısmı da siz harekete geçmeden önce önemli ölçüde değişecek. Ama şimdilik sadece kağıda yazıyorsunuz.
Belli ve ulaşılabilir hedefleri yazdığınızdan emin olun. (Mesela, “gelecek testten 86 ve üzeri almak”, “gelecek ay en az iki şehri içeren bir yolculuğa çıkmak” veya “üç hafta içinde 50 iş başvurusu yapmak” gibi). En az 20 madde içeren uzun bir liste yapın. Çılgınlık yapmanıza izin verin, o anda ne istiyorsanız yazın. Henüz bir şeye söz veriyor değilsiniz!
Adım 3: Hedeflerinizi İnceleyin
En ulaşılabilir olan hedefleriniz, en motive olduklarınızdır, yani onların peşinden gitmek için kendinizi telkin etmek zorunda değilsiniz, bunu yapma arzusu içinizden geliyor. Belli bir hedefin içgüdüsel motivasyon içerip içermediğini anlamak için aşağıdaki soruları sormak faydalıdır. Bu satırlar Öz kararlılık ve öz uyum teorilerinden alınmıştır – insanların hangi hedeflerinin doğal motivasyon içerdiğini anlamak için psikolojik araştırma modelleri.
Hedeflerinizdeki doğal motivasyon seviyesini ölçmek için, her hedefinize aşağıdaki 8 soruyu cevaplayın ve kaç kere “evet” dediğinizi yazın:
- Bu hedefin peşinden gitmek ve başarılı olmak sizi memnun edecek mi?
- Bu hedefe tamamen “sahip” olduğunuzu hissediyor musunuz? Bu başka birinin sizden beklediği bir şey değilse bile yine de yapmak istiyor musunuz?
- Bu sizi istenilen sonuca yaklaştıracak mı? (veya istenmeyen sonuçtan uzak tutacak mı?)
- Bu hedefin peşinden gitmek, yapacağınız şeyleri seçme kabiliyetinizi arttıracak mı?
- Bu hedefin peşinden gitmek veya ona ulaşmak sizde yeni beceri ve yetenekler geliştirecek mi?
- Bu hedef, sizin hayattaki diğer hedeflerinizle bağdaşıyor mu? (başarmak istediğiniz herhangi bir şeyle ters düşüyor mu?)
- Bu hedefin peşinden gitmek veya ona ulaşmak sizi diğerleriyle yakınlaştıracak mı?
- Bu hedef sizin şartlarınıza uygun mu? (yaşınıza veya maddi durumunuza).
Adım 4: En Tutarlı Hedeflerinizi Seçin
En çok “evet” dediğiniz hedeflerinize bakın. Bu hedefler en yapılabilir ve sizin tarafınızdan en çok ulaşılabilir olanlardır. Geleceğinizi şekillendirmek için bunlardan bir kaçını seçin (altı-yediden fazla olmasın). Yükseği hedeflemek önemlidir ama kendinizi yıpratmamak ve gelecekle ilgili vizyonunuzu ve konsantrasyonunu kaybetmemek için odaklanabileceğiniz birkaç tanesini seçmek de aynı derecede gereklidir.
Adım 5: İlk Hedeflerinize Odaklanın
Seçtiğiniz hedeflerinizi temiz bir kağıda yazın. Bu liste kendinize söz verdiğiniz ve enerjinizi adadığınız yeni hayatınızı temsil eder. Bu noktadan itibaren, hedeflerinizi yeniden düzenleyemez veya değiştiremezsiniz – hile yok! Bu hedefler şimdi sizin pusulanız ve yaratmak istediğiniz geleceğin günlük hatırlatıcısı.
Adım 6: Anlamlı Geleceğinizi Hayal Edin
Şimdi arzu ettiğiniz geleceğiniz kağıtta yazılı, ama aklınızda buna dair bir görüntü olmayabilir. Muhtemelen bu geleceğe giden yolla ilgili de kafanızda bir imaj yok – bu süreçte küçük başarılar ve başarısızlıklar olması doğal. Önemli olan bu vizyonu geliştirmek; yakın tarihli araştırmalarda, bu zihinsel görüntüyü aklımızda oluşturmanın hedeflerimize ulaşmaya giden yolda anahtar olduğu görüldü.
Anlamlı geleceğinizin somut bir vizyonunu oluşturmak için, hedeflerinize biraz imge eklemek yararlı olacaktır. Bunu yapmanın en kolay yollarından biri bilgisayarınızda, kağıt üzerinde veya cep telefonunuzda bir vizyon panosu oluşturmaktır. Her hedefi birkaç resimle ilişkilendirmeyi unutmayın:
- Hedefin başarıyla gerçekleştiğine dair bir resim (mesela yayınlanmış kitabınız)
- Bu süreçte attığınız başarılı bir adıma ait resim (mesela ilk taslak)
- Karşılaşabileceğiniz zorluğu gösteren bir resim (mesela gece geç saatlere kadar yazmak için oturduğunuzda ertesi sabah yorgun uyanmanız).
Adım 7: İlk Adımınızı Atın
Hayal etmenin gücü sayesinde artık aklınızda yeni ve anlamlı hayatınızın imgeleri oluştu. Şimdi plandan eyleme geçme zamanı.
Başlangıçta, planlarınızdaki hedeflerden biri için, önünüzdeki yedi günde tamamlayabileceğiniz tek bir bebek adımı düşünün. Bu, şu anda düşündüğünüz geleceğe sizi bir adım yaklaştıran küçük ya da büyük herhangi bir şey olabilir (mesela, kitabınızın 500 kelimesini yazmak veya 10 dakikalık bir koşuya çıkmak gibi). Oyalanmayın, eğer hızlı hareket etmezseniz elinizde bir vizyon panosu ve hayalden başka bir şey olmaz. Hızlı hareket etmek motivasyonunuzu arttırır ve güç yaratır, böylece bu uzun soluklu koşuda rüzgarı arkanıza alırsınız.
Adım 8: Tetiği Çekin
Şu anda yoldaki ilk adımlarınızı attınız ama önünüzde uzun bir yol olduğunu biliyorsunuz. Gücünüzü devam ettirmek için sürekli olarak kendinizi vizyonunuz hakkında düşünmek zorunda hissedebilirsiniz.
Aslında böyle olmak zorunda değil. Günlük rutinde, pek çok kişi otomatik pilotu devreye alır ve çevrelerindeki dürtülere otomatik cevaplar verir. Hedeflerinizin peşinden gitmeyi günlük hayatınızın içine yayarak bunun avantajını sağlayabilirsiniz: Takviminize hatırlatıcılar ekleyin, fırsat bulduğunuz yerlere görsel ilham nesneleri koyun (mesela, sabah koşmak istiyorsanız spor ayakkabılarınızı yatağınızın yanına koyun) ve yapılacaklar listesi oluşturarak yeni geleceğinize adım adım ilerleyin: “kuru temizlemeye uğra, köpeği gezdir, markete git, motorsiklet güvenlik kursuna kayıt ol” gibi. Günlük sorumluluklarınıza ve işteki görevlerinize gösterdiğiniz dikkati, hedeflerinizin peşinden gitmeye de gösterin, kısa bir zaman sonra gerisi kendiliğinden gelecektir.
Adım 9: Geriye Dönün ve İlerlemeyi Methedin
Dağa tırmanırken, tepeye bakıp zirvenin ne kadar uzakta olduğunu fark etmek cesaret kırıcı olabilir. Bunun yerine, geriye bakıp geldiğiniz o ana kadar yaptıklarınızla gurur duyun.
Araştırmalar, “ödüle odaklanan” insanları, o ana kadar gösterdikleri ilerlemeye odaklanan insanlar kadar iyi performans sergilemediklerini gösteriyor.
Başarısız olduğunuzda, hedeflerinizi belirlediğinizde bazı başarısızlıklar yaşayacağınızı da umduğunuzu hatırlayın ve yakında kaldığınız yerden devam edeceğinizi ilerek kendinize başarısızlık için izin verin. Ne zaman cesaretiniz kırılsa, geri dönüp gelişiminize bakın ve sırtınızı sıvazlayın. Bunu hak ettiniz!
Adım 10: Bunun Tamamen Yolculuk Olduğunu Hatırlayın
Konu hedeflere ulaşmaya geldiğinde, esneklik başarının annesidir. Her şey mümkün olmakla beraber, anlamlı geleceğinizi tam da hayal ettiğiniz gibi yaratmak için küçük bir şans var. Bunu “başarısızlık” olarak görmek yerine, anlamlı bir hayatı yaratmanın uzun dönemli bir çaba olduğunu hatırlayın. Bu süreçte planınızı sorunlu olarak değiştirecek yeni şeyler öğrenebilirsiniz ve bunda hiçbir sakınca yok.
Tüm bu süreçteki tek gerçek garanti; daha anlamlı bir hayata atılan adımların sizi yeni, heyecanlı ve evet anlamlı bir yere götüreceğidir. Ve daha da önemlisi: Bu sürece kendinizi kaptırdığınızda varacağınız yeri unutup yolculuktan zevk almayı öğrenmeniz ve hayatınızın turuyla kucaklaşmanız muhtemeldir.
Sağlık Editörü
