Çekenler,başka hiçbir ağrıya benzemediğini söylüyor. Mikroskobik boyutlardan tüm böbreği kaplayacak ölçülere ulaşabilen böbrek taşlarını düşürmek için farklı tedavi yöntemleri uygulanıyor.
Görülme sıklığı yüzde 3-7 arasında değişen böbrek taşlarının çeşidi de,oluşum nedenleri de farklılıklar gösteriyor. Böbrek taşı oluşan hastaların yüzde 60-70’i herhangi bir işleme gerek kalmadan taşlarını düşürse de,bazen farklı tedavi yolları izlemek gerekiyor. Özellikle taş düşürme dönemlerinde acil servisin yolunu tutturan böbrek taşları neden oluşuyor,bu taşları rahatça düşürmenin yolları var mı,tedavi yöntemlerine nasıl karar veriliyor?
Böbrek taşlan yani üriner sistem taş hastalıkları,böbrekler,mesaneye uzanan idrar kanalları ve idrar yolundan oluşan bölgede meydana geliyor.
Bu bölgede oluşan taşlar mikroskobik boyuttan çakıl taşı büyüklüğüne kadar değişiyor. Böbreğin tümünü kaplayabilecek kadar taş olabiliyor. Taşların ürik asit,kalsiyum,kalsiyum okzalat ve fosfat gibi türleri bulunuyor.
İdrar içinde,taş oluşumuna yol açan ve bunu engelleyen maddeler bulunuyor. Bunlar arasında bir dengesizlik oluşursa,taş meydana geliyor. Önce mikroskobik düzeyde olan bu taşlar,zamanla gözle görülür hale geliyor. Genetik faktörün yanı sıra coğrafi bölge ve çevresel faktörler,taş hastalığının nedenleri olarak açıklanıyor. Çocukluk çağında görülen böbrek taşlarının daha dikkatli ele alınması gerekiyor,çünkü ihmal edilirse böbrek kaybı gibi sonuçlar doğurabiliyor.
Bir insanın tüm hayatı boyunca böbrek taşı hastalığına yakalanma oranı yüzde 5-10 arasında değişiyor.
Bu rahatsızlık erkeklerde biraz daha fazla görülüyor. Taş oranının toplumda görülme oranı ise yüzde 3-7 arasında değişiyor. Sıcak iklimlerde,terle birlikte artan sıvı kaybına bağlı olarak görülme sıklığı da artıyor.
Fizik muayene ile ağrının yeri belirleniyor. İdrar tahlilinde kan ve beyaz savunma hücrelerinin (eritrosit ve lokosit) bulunması,tanı koymaya yardımcı oluyor. Acil durumlarda tanı koymak için üriner sistem grafisi ve ultrasonografi birlikte yapılıyor.
Belirtiler nasıl ortaya çıkıyor?
Rahatsızlık çeşitli belirtilerle ortaya çıkıyor. En önemli semptomu,böbreğin idrar drenajının sona ermesi ve buna bağlı olarak ağrı,enfeksiyon ve idrar yaparken meydana gelen kanamalar oluyor.
Taş oluşumunda su içme alışkanlığı önem taşıyor. Az su tüketimi,az hareket ve tek yönlü bitkisel ya da protein ağırlıklı beslenme,taş oluşturan diğer etmenler olarak sıralanıyor.
Tedavide önce ağrıyı kesmek gerekiyor. Bunun için ağrı kesicilerden yararlanılıyor. İdrarın akımında bir engel varsa,bunun ortadan kaldırılması gerekiyor. Ardından taşın boyutu ve yerine göre tedavi seçenekleri belirleniyor. İlk yöntem;izlemek. Taşı izlerken,medikal tedavi de uygulanabiliyor. Bunlarla sonuç alınamadığında taş kırma yoluna gidiliyor. Burada da dört yöntem öne çıkıyor.
Üreteroskopi: İdrar borusundan mesaneye hatta böbreğin en ince yerine kadar girilebilen cihazlarla taş kırılıyor ve çıkartılıyor.
Perkütan cerrahi:Sırttan bir teleskop ile böbreğe ciltten giriliyor,böbrek taşı temizleniyor.
Açık cerrahi: Çok büyük taşlarda,böbrek çalışmıyorsa taşın çıkartılması durumunda bu yöntem kullanılıyor,en son çare olarak başvuruluyor.
2. Hareket edin! Çünkü hareket,idrarın drenajını sağlıyor ve durgunluğunu ortadan kaldırıyor. Aynı zamanda fiziksel etkileri bulunuyor.
Hareket edince kaslar kasılıyor,bu da idrar üretimini artırıyor.
3. Öğünlerinize meyve suyu ekleyin! İdrardaki asit baz dengesini sağlayan meyve sulan,böbrek taşlarının oluşmasını önlemede etkili. Evde yapacağınız,az şekerli limonatalar böbrek taşlarından korunmanıza yardımı oluyor.
4. Takibi bırakmayın! Taş hastalığı tedavi edildikten sonra ilk beş yıl içinde yüzde 10,on yılda da yüzde 50 oranında yeniden görülebiliyor. Bu nedenle,tedavi olan hastaların genellikle altı ayda bir,idrar tahlili ve ultrasonografi gibi yöntemlerle böbrek taşı riskini takip etmeleri gerekiyor.
Doç. Dr. Mustafa Sofikerim