Doymamış Yağ Nedir?
Doymamış yağlar vücudun gereksinim duyduğu zorunlu yağ asitlerinin en iyi kaynaklarıdır. Oda sıcaklığında sıvı haldedirler ve büyük çoğunluğu bitkisel kaynaklıdır. Zeytin ve kanola yağları,kabuklu yemişler (fındık, fıstık, ceviz), kabuklu yemiş yağları (yer fıstığı ve badem yağları) ve avokado gibi besinler tekli doymamış yağları içerir. Bu yağlar oda sıcaklığında sıvı halde kalırken buzdolabına konduğunda yavaşça katılaşır. Çoklu doymamış yağ asitleri ise omega-3 ve omega-6 yağ asitleri olmak üzere iki ana grup altında toplanır. Bu yağ soğuk su balıklarında (somon, sardalya, uskumru, ton balığı vs.) bol miktarda bulunmaktadır.
Yağlar ihtiyaçtan fazla alınmaya başladığında daha sonra kullanılmak üzere vücutta yağ depoları şeklinde birikmeye başlar ve bu biriktirilen yağ depoları tehlikeli seviyelere ulaşarak sağlığımıza zarar verir.
Doymuş Yağ Nedir?
Oda sıcaklığında katı olan yağlar “doymuş yağ” adını alır. Hayvansal ürünlerinde bulunan veya bu ürünlerden yapılan yiyeceklerdeki yağlar bu grup içinde yer alır.
Hangi Yiyeceklerde Bulunur?
- Tereyağ
- Margarin
- İçyağ (Et,Sakatat)
- Süt ve süt ürünleri (süt-peynir- yoğurt-krema-kaymak,dondurma)
- Hindistan cevizi
- Palmiye yağı
- Kakao yağı
- Kümes hayvanlarının derisi
- Yumurta sarısı
Marketlerde satılan özel işlem görmüş yiyecekler,örneğin bisküviler ve kekler raf ömürlerini uzatmak için çoğunlukla doymuş yağla yapılırlar.
Doymuş yağlar,tercih edilmemesi gereken besin maddeleri arasında yer alırlar çünkü sağlığa son derece zararlıdırlar.
Doymuş yağlar vücutta kolesterolün yükselmesine neden olur. Bu da kalp hastalığı riskini artırır.
Trans Yağ Nedir?
Mısırözü yağı, ayçiçeği yağı, zeytinyağı gibi sebze yağları hidrojenasyon denen bir işlemden geçirilir. Yani moleküler yapısına hidrojen eklenerek katılaştırılır ve margarine dönüştürülür. Margarin yapmak için sıvı yağ basınç altında ısıtılıp kaynatılır. Bu işlemden geçen yağın yapısı bozulur. İşte bu tip yağlara trans yağ adı verilir. Trans yağlar hayvansal yağlar veya doymuş yağlardan çok daha fazla sağlığımıza zararlıdır.
Trans yağların (margarinlerin) vücuda hiçbir faydaları yoktur. Hatta vücudumuzun, diğer yararlı yağlardan faydalanmasını engeller. Vücuttaki LDL (kötü kolesterol) düzeyini yükselttiği gibi HDL (iyi kolesterol) düzeyini de düşürür. Ayrıca kanser riskini (özellikle göğüs kanseri) artırdığı düşünülmektedir.
Sarı ve kırmızı ile işaretli, doymuşluk ve trans yağ oranı yüksek olan yağlar doktorlar tarafından tavsiye edilmemektedir.
Margarinler trans yağlar grubu içinde yer alır. Bu nedenle yağ satın alırken paketin üzerini mutlaka okuyun. Üzerinde “hidrojene edilmiş nebati yağ” yazanlar doktorlar tarafından kesinlikle tavsiye edilmemektedir.
Margarin plastikten yalnızca 1 molekül farklıdır. Bir deney yaparak margarinin plastiğe yakın bir ürün olduğunu anlayabilirsiniz. Bir paket margarin alın ve gölge bir yere koyun. İki gün içinde şunları gözlemleyeceksiniz. Üzerinde bir tane bile sinek yoktur. Ayrıca kötü kokmamış ve çürümemiştir. Çünkü hiçbir besin değeri yoktur ve bu nedenle üzerinde hiçbir şey hatta mikro organizmalar bile gelişmez. Nedeni ise plastiğe yakın bir madde olmasıdır.
Hidrojene Edilmiş Zararlı Yağlar Hangi Yiyeceklerde Bulunur?
- Krakerler
- Margarinler
- Patates cipsleri
- Patlamış mısır
- Kremalı-karamelli bisküviler
- Şekerlemeler
- Bazı et ve mandıra ürünleri
Doymuş ve Trans Yağların Zararları
- Koroner kalp hastalığı riskini üçe katlar
- Toplam kolesterolü ve LDL’yi yükseltir (kötü kolesterol)
- HDL’yi düşürür (iyi kolesterol)
- Kanser riskini beş katına çıkarır
- Anne sütünün kalitesini düşürür
- Bağışıklık sistemini zayıflatır
- Pankreasın insülin tepkisini azaltır ve şeker hastalığına yol açar
- Aşırı şişmanlığa (obezite) neden olur
Sağlık Editörü
