Hücrelerimiz Nasıl Çalışır?
Kanser hücreleri,vücudumuzdaki normal olarak bulunan hücrelerin genetik olarak değişikliğe uğraması ve bunların sonucunda da sonsuz çoğalma özelliği olan hücrelerdir. Normalde insan vücudunda bir hasar meydana geldiğinde,bu hasar hücreler tarafından tamir edilmektedir. Hücreler yeteri kadar çoğalıp tamir bittikten sonra çoğalma işlemi durur. Kanser hücresi ise bu özelliğini kaybetmiştir ve sürekli çoğalır. Bu nedenle bulunduğu organ bu kanser hücreleri işgal edilir ve organ görev yapamaz hale gelir.
Birtakım genetik değişiklikler,çevre faktörleri,mikrobik kanserojenler ( hepatit B gibi kanserojenik virüsler ) ve radyasyon gibi faktörler normal vücut hücrelerimizde değişikliğe neden olur. Vücudumuzda sürekli anormal hücreler meydana gelmektedir. Bu anormal hücreler vücut savunma sistemi ( immün sistem ) tarafından vücuttan temizlenir. Bir şekilde bu hücreler vücuttan temizlenemezse çoğalmaya devam eder. Bu hücreler sonuz bölünme sahip,ölümsüz hücrelerdir. Bu hücrelerin aynı zamanda etrafa ve uzak organlara gidebilme özelliği (metastaz) vardır. Normal bir hücrenin kanser hücresi haline geçmesi için yaklaşık 8-10 yıla ihtiyaç vardır. Kanseri eşmiş bir hücrenin çoğalarak yayılması için de ilave 3-5 yıla vardır .
Kansere Yakalanmadaki Risk Faktörleri
- Her şeyden önce genetik ( yani ailevi eğilim ) eğilim olmasını bir risktir. Ailesinde kanser öyküsü olan kanser açısından risk altındadır. Bir takım maruz kalanlar risk altındadır. Örnek vermek gerekirse asbeste maruz kalmak akciğer zarı kanseri (mezotelyoma) için risk faktörüdür. Hepatit B enfeksiyonuna sahip olmak veya saklanan tahıllarda üreyen aflatoksin karaciğer kanseri için risk faktörüdür.
- Radyasyona maruz birçok kanser için risk faktörüdür. Güneş ışınları ‘ melanoma ‘ denilen ve geç fark edilirse ölümcül olabilen cilt kanserine neden olabilir. Vücut benleri de melanom için risk faktörleridir
- Hava kirliliği ve sigara,hava yolları ve akciğer kanseri için risk faktörüdür.
- Beslenme şekli de kanser için risk faktörüdür . Kızartılarak veya yakılarak ( mangal et ve mangalda hazırlanan gıdalar ),tütsülenen gıdalar,tuzlanan,salamura yapılan ve ek maddeler eklenerek saklanan gıdalar,yağlı ve kalorisi yüksek gıdaları tüketmek mide ve sistemi kanseri riskini artırmaktadır. Gereksiz yere yapılan radyolojik incelemelerde radyasyon içerdiği için kanserojen etkiye sahiptir. Elektromanyetik radyasyon ( cep telefonları ) beyin kanseri için risk faktörüdür. Tedavi edilmemiş müzmin iltihabi hastalıklar ( iltihabi barsak hastalıkları,romatizmal hastalıkları ) da kanser gelişimi için risk faktörüdür.
Doç. Dr. Abdullah Büyükçelik