Gözün içinde bulunan lensin,saydamlığını kaybedip bir perde gibi görmeyi engellemesiyle katarakt hastalığı oluşuyor. Hastalığın ilaçla tedavisi yok. Günümüzde hastalığın tedavisinde rutin olarak uygulanan FAKO (Fakoemülsifikasyon) tekniğiyle gözün içine numaralı bir lens konuluyor. Ameliyat dikiş atılmadan yapılıyor.
Katarakt sadece yaşlılarda mı görülür?
Bebeklerde de doğuştan katarakt izlenebilir. Kortizon kullanımı,şeker hastalığı ve kazalar yüzünden daha genç yaşlarda da katarakt gelişebilir.
Neden oluşur?
Lens yaşlandıkça,ağırlığı ve kalınlığı artar;lens çekirdeği sıkışır ve sertleşir. “Kristalin”ismi verilen lens proteinleri kimyasal bir değişim geçirir,bunun sonucunda lensin saydamlığı azalır.
Ne gibi belirtileri vardır?
Görmede azalma kataraktın temel bulgusudur. Ama kataraktın tipine göre ışıklarda dağılma saçılma,miyopi,renk tonlarını ayırt etmede zorluk,çift görme gibi belirtiler de izlenebilir. Yakın gözlüğüne ihtiyaç duymadan okumak da kataraktın bir belirtisi olabilir.
Nasıl tanı konur? Hangi incelemeler yapılır?
‘Biyomikroskop’dediğimiz muayene aleti ile kataraktın tipi tespit edilir. Göz bebekleri genişletilerek gözün sinir tabakası olan retinaya bakılır. Ayrıca ‘B-scan’dediğimiz ultrason incelemesi ile gözün arka kısımlarında ek bir problem olup olmadığı belirlenir. Korneanın (gözün en öndeki saydam tabakası) hücre sayımı yapılır. Katarakt ameliyatı sonrasında kalıcı kornea ödemi riski olup olmadığı bu hücre sayımı neticesinde önceden belirlenir.
Kataraktın ilaçla tedavisi var mıdır?
Kataraktın ilaçla tedavisi yoktur. Tek tedavi şekli cerrahidir.
FAKO (Fakoemülsifikasyon) güncel katarakt operasyonu tekniği nedir?
Fakoemülsifikasyonda,ultrason enerjisi ile kataraktlı lens parçalanıp emilir. Katarakt artık rutin olarak bu teknikle yapılıyor. Eskiden göz kapakları ve göz iğnelerle uyuşturulurken artık uyuşturucu damlalar yeterli oluyor. Sadece çocuk hastalar,göz travmaları ve bunama,aşırı korku,panik atak,zeka geriliği gibi durumlarda genel anestezi veriliyor. Ameliyat 15-20 dakika kadar sürüyor. Göze dikiş atılmıyor.
Ameliyattan sonra ne zaman görme netleşir?
Ameliyatın ertesi günü gözdeki bandaj açıldığı zaman net bir görüş sağlanır. Ancak operasyondan 1 ay sonra gözlük kontrolü yapılır ve görmenin en net hali –eğer varsa- göz numaraları için gözlük verilmesinden sonra elde edilir.
Katarakt ameliyatında göze konan yapay lenslerin çeşitleri var mı?
Göz içi lenslerinin çeşitli tipleri vardır:Gözün ön kısmına (göz bebeğinin önüne) konan lensler ve gözün arka kısmına (göz bebeğinin arkasına) konan lensler vardır. Arka kısmına konan lenslerin de kendi içinde farklı tipleri vardır.
Bu lenslerin ölçüleri var mı,yoksa herkese aynı lens mi takılıyor?
Bu lenslerin hem numaraları vardır (gözlük numarası gibi),hem de çapları farklı farklıdır. Gözün içine konan lensin hangi numarada olması gerektiği ise ameliyat öncesi yapılan ölçümlerle tespit edilir. Ameliyat sonrasında uzak gözlüğü takılıp takılmayacağını belirleyen en önemli faktör bu numara tesbitidir.
Lensler bir ömür boyu gözde kalır mı? Kalitesi görmeyi etkiler mi?
Göz içi lensler aslında bir çeşit protezdir ama değiştirilmeleri gerekmez. Geceleri ışıklarda dağılmalar,saçılmalar,ışıkların etrafında haleler görme gibi kalite problemleri ortaya çıkabilir. Ayrıca lenslerin sterilizasyonunda problem varsa enfeksiyon meydana gelebilir,numaralandırılmasında sorun varsa ameliyat sonrası sürpriz göz numaraları ile karşılaşılabilir.
Doç. Dr. Banu Coşar
