Kumar Bağımlılığının Belirtileri
- Kumar oynama davranışının bağımlılık olup olmadığını değerlendirmek için on kriter olduğu öne sürülmektedir.
- Zihin meşguliyeti:Kişinin aklında sürekli kumar oynama davranışlarının olması.
- Tolerans:Kişi istediği heyecanı sağlayabilmek için giderek artan miktarlarda parayla kumar oynaması.
- Kaçış:Kişinin sorunlarından kaçması veya kendisini rahatsız edici duygulardan uzaklaşması için kumar oynaması.
- Peşine düşme:Kişinin para kaybettikten sonra kaybettiklerini kazanmak için tekrar kumar oynaması. Kaybettiklerinin peşine düşmesi patolojik kumar bağımlılığının en önemli belirtilerinden biridir.
- Yalan söyleme:Kişinin kumar alışkanlığının seviyesini gizlemek için aile üyelerine,danışmana ve diğer kişilere yalan söylemesi.
- Yasa dışı eylemler:Kişinin kumar alışkanlığını finanse edebilmesi için yasal olmayan işlere girişmesi.
- Zarar görmüş önemli ilişkiler:Kişinin kumar oynama davranışı yüzünden ilişkilerini,mesleğini ve eğitimsel olanaklarını tehlikeye atması veya kaybetmesi.
- Bailout:Kişinin kumar sonucunda yaşadığı mali sıkıntılardan kurtulması için çevresindekilere güvenmesi.
- Kontrol kaybı:Kişinin kumar alışkanlığını kaybetmesi kontrol edebilmesi ya da kesebilmesi için tekrar eden başarısız denemelerde bulunması.
- Kumar oynayan kişilerde bu on belirtiden beş veya daha fazlasının olması patolojik kumar bağımlılığının,üç veya dört olması problem olabilecek kumar alışkanlığının,bir veya iki tane olması riskli kumar oynama alışkanlığının göstergesi olarak belirtilmektedir.
Türleri
Kumar çok çeşitli aktiviteleri içerir;iskambil,rulet,zar,spor bahisleri,oyun makineleri,piyangolar,tombala,borsa,beceri isteyen oyunlar vb. Kumar oyunları üç grupta toplanmaktadır.
- Yalnızca şansa dayanan oyunlar;rulet,barbut gibi
- Becerinin şansla birlikte kombine olduğu oyunlar;borsa,poker,at yarışları gibi
- Yalnızca beceriye dayanan oyunlar;briç gibi
Bu oyunlara baktığımızda hepsinin bağımlılık derecesi birbirinden farklıdır.
Tedavi
Patolojik kumarın tedavisinde en güncel yaklaşım bilişsel davranışçı yaklaşımdır. Bu tedavi yönteminde amaç kişinin algılama ve irrasyonel düşünme gibi hatalı kognisyonlara karşı farkındalık geliştirmek ve bunları daha iyi uyum sağlayan adaptif şemalarla değiştirmek amaçlanmaktadır. Tedavi programı kişiye göre düzenlenmekle birlikte kişinin inkârının kırılması,sorunlarıyla yüzleştirilmesi,sorunlarla başa çıkma ve hayır diyebilme becerilerinin geliştirilmesi,bağımlılık kavramının öğretilmesi temel hususlardır. Bunların yanında aileye yönelik bilgilendirme çalışması yapılması aile içindeki ilişkilerin düzeltilmesi uygulanan tedavi programının etkinliğini arttırmaktadır.
Ayrıca patolojik kumar bağımlılığına eşlik eden depresyon,alkol veya madde kullanımı gibi hastalıkların tespit edilerek tedavi edilmesi gereklidir. Başarılı bir tedavi programının oluşturulmasında kişinin eski davranış şeklinin ve yaşam tarzının değiştirilmesi relapsların önlenmesi açısından önemlidir.
Kumar oynama düşünceleriyle başa çıkabilmek için yapılan öneriler şunlardır:
- Kumar oynanan yerlerden uzak durmak gerekmektedir. İnternette kumar oynatılan sitelerden uzak durulmalıdır.
- Kumar oynama düşüncesini oluşturan şeylerden uzaklaşılmalıdır (at yarışı programları,“casino”reklamları,piyango biletleri vs.)
- Kumarla ilgisi olan kişilerden uzak durulmalıdır.
- Kumar üzerine yapılan tartışmalara girmekten kaçınılmalıdır.
- Üzerinizde günlük ihtiyacınızı karşılayabilecek kadar para bulundurulmalıdır. Kredi kartları ve ATM kartlarını kullanılmamalıdır.
- Davranışınızı değiştirin. Öfke,sabırsızlık,tembellik ve kendine acıma gibi duyguların,kişileri tekrar kumar oynamaya ittiğini belirtmişlerdir. Uzak durabilmek için yaşam tarzının değiştirilmesi,olumsuz alışkanlıkların yerine olumlu davranışların konulması gerekmektedir.
Prof. Dr. Kültegin Ögel