Diğer olası iki risk faktörü ise,aşırı kahve ve alkol tüketimidir. Ancak elde edilen veriler,sigara tüketimi ile ilgili veriler kadar kuvvetli değildir.
Diğer sindirim sistemi kanserlerinde olduğu gibi yüksek yağ içerikli,liften fakir beslenmek pankreas kanseri riskini artırmaktadır. İleri yaştaki hastalarda ani ortaya çıkan diyabet veya daha önce şeker hastalığı tanısı konulmuş ve tedavi olan hastalarda artan insülin ihtiyacı,pankreatik kanser açısından dikkatli olarak değerlendirilmelidir. Son yıllarda yapılan çalışmalar,kronik pankreatit nedeniyle tedavi edilen hastalarda kanser gelişim riskinin yüksek olduğunu belirtmektedir.
Hastalık hangi belirtilerle ortaya çıkar?
Pankreas kanserinin en önemli belirtisi nedeni açıklanamayan kilo kaybıdır. Özellikle 40 yaş üzeri sigara içen hastalarda tıkanma sarılığı,nedeni açıklanamayan % 10’un üzerinde kilo kaybı,şiddetli karın ve sırt ağrısı,hazımsızlık,yağlı dışkılama şikâyeti,nedeni saptanamayan birden fazla pankreatit atak geçirilmesi,hazırlayıcı faktörler olmadan (ailede diyabet öyküsü gibi) ani ortaya çıkan diyabet öyküsünün olması durumunda hasta pankreas kanseri açısından gerekli tetkik ve testlerden geçirilmelidir.
Hastalığın yayılımı hızlı mıdır,hangi organlara yayılım yapar?
Bir kanser hücresinden bir santimetre çapında tümör ortaya çıkması,bazı kanser türlerinde yıllar alabilmektedir. Sindirim sistemi kanserleri içinde en hızlı seyreden kanser tipi ise,pankreas kanseridir. Hastaların büyük bir bölümünde belirtiler ortaya çıktığında,hasta cerrahi tedavi şansını yitirmiş bulunmaktadır. Kanser;komşuluk,kan damarları ve lenfatik sistem yolu ile yayılımını gerçekleştirmektedir. En sık tümör tespit edilen organ,karaciğerdir. Bunun dışında karın içinde ve akciğerde sıklıkla yayılım saptanmaktadır.
Tanı nasıl konulur ve teşhisi nasıl yapılır?
Pankreas kanserinin tanı ve tedavisindeki güçlükler,tüm gelişmelere rağmen devam etmektedir. Günümüzde tanı yöntemlerindeki gelişme ile birlikte girişimsel (radyoloji ve endoskopi) yöntemlerin tanı ve tedavide yer alması,pankreas kanserine yaklaşımda yeni bir boyut getirmiştir. Özellikle 40 yaş üzeri,nedensiz kilo kaybı olan hastalar pankreas kanseri açısından araştırılmalıdır. Ultrasonografi,Bilgisayarlı Tomografi,Magnetik Rezonans Görüntüleme ve PET gibi radyolojik ve endoskopik yöntemlerle tanı konulabilmektedir. Kan testlerinden tümör belirleyiciler tanıya yardımcı olmaktadır.
Tedavisinde hangi yöntemler kullanılmaktadır? Cerrahide neler yapılmaktadır?
Pankreas kanserinin primer tedavisi cerrahidir. Ancak hekime başvuran hastaların yüzde 15–20’si cerrahi tedaviye adaydır. Pankreas kanserlerinin 2/3’ü pankreasın baş bölümüne yerleşmektedir. Ameliyat şansına sahip hastalarda,cerrahinin en büyük ameliyatlarından biri yapılarak pankreasın baş bölgesi ve duodenum çıkarılır. Kemoterapi ve ışın tedavisi ise,yardımcı tedavi yöntemleridir.
Pankreas kanserine yakalanan hastalarda 5 yıllık yaşam şansı nedir?
Pankreas kanserinde beş yıllık yaşam şansı yüzde 5’ten azdır. Yaşam süresinin kısa olmasında,hastalığın başlangıç belirtilerinin spesifik olmaması,tanı konulduğunda hastalığın ileri evrede olması,cerrahi dışı tedavi yöntemlerinin çok etkin olmaması etkili olmaktadır. Günümüzde cerrahi tedavi,hastaların uzun yaşamalarını sağlayacak tek yöntem olarak görülmektedir.
Diğer kanser türleriyle kıyaslandığında hastaların yaşama olasılığı daha mı azdır,daha mı fazladır?
Sindirim sistemi kanserleri içinde mide ve kalın bağırsak kanserleri ile karşılaştırıldığında,daha kötü bir seyir izlemektedir.
Kanser nedeniyle ölümlerdePankreas Kanseri kaçıncı sırada yer almaktadır? Kadın – erkek oranı ve görüldüğü yaş aralığı nedir?
Kanser nedeniyle ölümlerde erkeklerde dördüncü,kadınlarda beşinci sırayı almaktadır. Altmış yaşından sonra görülme sıklığı artmaktadır.
Prof. Dr. Özgür Yağmur
