Sağlıklı yaşamın en önemli şartı egzersiz yapmak. Çünkü egzersiz hem kilo alımını engeller hem de egzersiz yapan kişilerde hastalıklar daha az görülür. Ayrıca diyabet gibi bazı hastalıklarda vücudun sağlığı için egzersiz çok önemlidir.
Haftada en az beş gün,yarım saat yapılan sportif aktiviteler vücut için yararlıdır. Fakat bunun yanında sağlıklı bireyler için önerilen günde en az yarım saatlik tempolu yürüyüş,dizinde kireçlenme olan birinin sağlığını bozabilir.
Bu nedenle spora başlamadan önce,özellikle de kronik bir hastalık varsa bir hekime başvurulması gerekir.
Spor yapmak hangi hastalıklara iyi geliyor?
İnsülin direnci,Tip 2 diyabet,dislipidemi,hipertansiyon,obezite,KOAH,kalp damar hastalıkları,kronik kalp yetmezliği,osteoartrit,fibromiyalji,kronik yorgunluk sendromu ve depresyon tedavisinde egzersiz yapmak önemli. Bu hastalıkların yanı sıra egzersizin kanser ve astım hastalıklarında da olumlu etkileri olduğu biliniyor.
Spora başlamadan önce kimlerin doktor kontrolünden geçmesi gerekiyor?
45 yaşın altındaki erkeklerin ve 55 yaşın altındaki kadınların bildikleri kronik bir hastalıkları yoksa kontrol yaptırmaları gerekmiyor. Fakat obezite,kalp damar hastalıkları,yüksek tansiyon,diyabet,kireçlenme,akciğer hastalığı,iltihaplı romatizmal hastalıklar,insülin direnci gibi kronik hastalıkları olan kişilerin mutlaka kontrolden geçmesi gerekiyor. Ayrıca sigara içen kişilerin de muayene olmaları,ileride oluşabilecek sorunları engelleyebiliyor. Ailede 50 yaşından önce sebepsiz ya da kalp hastalıkları nedeniyle ölen biri varsa da doktor kontrolünden geçilmesi gerekiyor.
Yanlış egzersizin ne gibi zararları var?
Özellikle kuvvet egzersizleri yapılırken çok dikkatli olunmalı. Çünkü yanlış hareketler bel fıtığına dahi yol açabilir. Mekik çekerken tam kalkılmaması,belde rotasyon hareketlerinin kontrollü yapılması gerekiyor. Az egzersiz etkisiz,çok egzersiz ise zararlı olabilir. Dolayısıyla spor da doktora danışarak,dozunda yapılmalı. Kalp hastaları,vücuda aşırı yüklenilen ve yanlış uygulanan kuvvet egzersizi yaparsa kalple ilgili sorunları daha da artabiliyor,diyabet hastalarında göz dibi kanaması ortaya çıkabiliyor. Bel fıtığında da,sağa sola dönülen hareketler belli bir altyapı olmadan kesinlikle yapılmamalı.
Kalp hastaları için uygun olan egzersizler hangileri?
Kişiye göre planlanmış egzersizlerin hiçbiri kalp için sorun oluşturmuyor. Ama herkesin de aynı düzeyde spor yapması mümkün değil. Burada ana kural,yapılan egzersizin temposunun ve süresinin çok iyi planlanması. Kronik hastalığı olan kişiler de kuvvet antrenmanı yapabiliyor. Ancak hangi egzersizlerin seçileceği,ne kadar ağırlıkla ve nasıl yapılacağının iyi planlanması gerekiyor.
Yürüyüş özellikle hangi hastalar için uygun?
Özellikle kemik erimesi riski yüksek olan kadınlarda kemik yoğunluğunu artırmaya yardımcı olan en önemli faktör,yere basarak spor yapmak. Bu nedenle yürüyüş bu kişiler için oldukça iyi bir seçenek olarak öne çıkıyor. Yürüyüş için darbeleri emecek,ayağı destekleyecek yapıda bir ayakkabı seçilmesi ve yumuşak zeminde yürümeye özen gösterilmesi önemli.
Koşu kimlere öneriliyor?
Alt ekstremitesinde sorunu olmayan ve kardiyoloji uzmanları tarafından koşması engellenmeyen herkesin koşması uygun.
Boyun ve sırt ağrıları için hangi egzersizler yapılmalı?
Kontrollü ve kişiye özel bel boyun egzersizleri,kuvvetlendirme ve germe hareketlerini mutlaka içermeli. Bunun yanı sıra,yürüme,bisiklet ve kafayı kaldırmadan normal stil veya sırtüstü yüzme de öneriliyor.
Haftada bir gün futbol oynamanın zararı var mı?
Ne olursa olsun,haftada bir gün spor yapmak yetersiz. Çünkü vücut bu aktivite için tam olarak hazırlanmış olmuyor. Oynadığınız zemin ya da kullandığınız ayakkabı kötü olursa,yaralanma riski de artıyor. Örneğin;eski tip halı sahalarda çok fazla bağ yaralanması ve tendon kopması yaşanıyor. Bu nedenle haftada bir ya da ayda bir spor yapmak önerilmiyor.
Haftada kaç gün spor yapmak gerekiyor?
Sağlıklı kişiler,haftanın beş günü orta düzeyde ya da üç günü ciddi düzeyde aerobik egzersizlerinin yanı sıra haftanın iki günü kuvvet egzersizi ve her gün germe egzersizi yapabilir. Kişi eğer 65 yaşın üstündeyse veya denge sıkıntısı varsa mutlaka denge egzersizlerini de yapması gerekiyor.
Doç. Dr. S.tolga Aydoğ