Bipolar bozukluk,normal duygudurum ara dönemlerinin eşlik ettiği birbirinden farklı ataklar şeklinde ortaya çıkan semptomlarla tanımlanmaktadır. Çoğu zaman,manik atakların ne zaman veya ne sıklıkta ortaya çıkacağına ya da ne zaman ve ne sıklıkta depresif ataklarla dönüşümlü olacağına ilişkin net bir düzen bulunmamaktadır. Şiddetli duygudurum dalgalanmaları birkaç saat,gün,hafta,ay ve hatta kimi zaman birkaç yıl boyunca meydana gelebilir.
Manik Epizodun Klinik Özellikleri:
- Taşkın,coşkun,öfkeli,değişken duygudurum
- Yarışan düşünceler,basınçlı konuşma,düşünce uçuşmaları
- Benlik saygısında aşırı artma,grandiözite
- Uyku gereksiniminde azalma,enerji düzeyinde artış
- Dikkatin kolay dağılması,önemsiz,ilgisiz dış uyaranlarla dikatin kolay çelinmesi
- Amaca yönelik etkinliklerde olağan dışı artış
- Riskli davranışlarda artış,aşırı para harcama,başkalarının alanlarına girme,düşüncesiz iş yatırımlarında bulunma,cinsel istekte aşırı artış
Manik epizod en az 1 hafta (hastaneye yatış gerektiriyorsa herhangi bir süre) süren psikotik özelliklerin eşlik edebileceği,mesleki ve toplumsal alanlarda belirgin bir bozulmaya sebep olan bir dönemdir.
Karma Epizod Özellikleri:
Karma epizod hemen hemen her gün,hem manik epizod,hem de major depresif epizodun tanı ölçütlerini karşıladığı,en az 1 hafta süren bir dönemdir.
Kişinin duygudurumu dalgalanmalar gösterir. Sıklıkla ajitasyon,insomnia,psikotik özellikler eşlik eder.
Hipomanik Epizod Özellikleri:
En az 4 gün gün boyu süren,sürekli kabarmış,taşkın ya da rahatsız edici (irritabl) duygudurum dönemi
- Eleştirilmeye gelemeyen,benlik saygısında artış
- Uyku gereksiniminde azalma
- Konuşmada artış
- Fikir uçuşmaları
- Dikkat dağınıklığı
- Amaca yönelik etkinliklerde artış
- Riskli işlere girme
Bu dönemde kişinin semptomatik olmadığı zamanlardakinden çok farklı olarak işlevsellikte belirgin değişiklik olur. Bu durum başkaları tarafından gözlenebilir düzeydedir. Ancak manik dönemdeki kadar toplumsal ve mesleki işlevsellikte belirgin bozulmaya yol açacak,yatış gerektirecek kadar ağır değildir.
Major Depresif Epizod Özellikleri:
En az 2 hafta süren işlevsellikte belirgin bozulmaya yol açan çökkün,mutsuz duygudurum,ilgi kaybı,zevk alamama
- Kilo kaybı ya da kilo alımı
- Hemen hemen her gün uykusuzluk ya da aşırı uyku
- Yorgunluk,bitkinlik,enerji kaybı
- Kendini değersiz hissetme,suçluluk duyguları
- Kararsızlık,konsantrasyon eksikliği
- Psikomotor ajitasyon ya da retardasyon
- Ölüm düşünceleri
Bipolar Bozukluk Seyri ve Prognoz
Bipolar I bozukluğu olan hastaların yaklaşık yarısında ilk epizoddan sonraki 2 yıl içinde ikinci bir epizodu daha olur. Profilaktik tedavilerle önemli bir kısmında denetim sağlanabilmektedir. Alkol kullanımı,psikotik özellikler,erkek cinsiyet,intihar düşüncelerinin olması prognozu olumsuz etkiler. Bipolar II bozukluğu olan kişilerin büyük çoğunluğu epizodlarının arasında işlevsellik düzeylerine tam olarak geri dönerse de yaklaşık %15’inde duygudurumunda instabilite,kişilerarası ve mesleki zorluklar görülebilir.
Dr. Burcu Yavuz