Tetanus,yunanca da gerilmiş anlamında bir söz olup,tıpda Clostrıdıum Tetani mikrobunun salgıladığı nörotoksinlerinin yol açtığı ve kasların sürekli,gevşemeden ve ağrılı kasılmasıyla kendini gösteren ve ölümcül seyredebilen tehlikeli bir enfeksiyon hastalığıdır.
Bakteri,kirli,enfeksiyon riski yüksek yaralanma,kesi,darbe,darp gibi kazalarda ve travmalarda,hayvan ısırıkları gibi durumlarda,özellikle oksijensiz ortamda çok kolay gelişebileceği gibi,annesi bağışık olmayan yenidoğanların göbek kordonunun enfekte ve kirli bir aletle kesilmesi sonucu (jilet,bıçak vs) da görülebilir. Bakteri,bu tür durumlarda yara bölgelerinde çoğalır. Kişinin aşısı ve bağışıklığı yoksa hastalık 2-21 günlük bir kuluçka döneminden sonra ortaya çıkar. Yara çok kirli ise kuluçka dönemi 24 saat kadar kısalabilir. Toprakta,nemli ortamlarda,gübrelerde yaşayan sporlar çevre koşullarına da çok dayanıklıdır. En küçük yaradan dahi bulaşabilirler. İnsan ve hayvanların bağırsağında yaşayan bir bakteridir.
Tetanoz belirtileri nelerdir?
Belirtiler,kuluçka döneminin sonuna doğru,halsizlik,huzursuzluk,yara yerinde ağrı ve gerginlik olabilir. İlk bulgu yüz kaslarında kasılmalar ve çenenin açılamaması(trismus),alında kırışıklık ve yüz kaslarında kasılmalar,gözlerin kısık bakışı ve burun kenarlarının belirgin hali ile hastanın alaycı gülümsüyor gibi görünümü (risus sardonicus),boyun ve sırt kaslarının aşırı kasılması ile hastanın yay gibi bükülmüş hal alması (opistotonus),tüm kasların kasılması,hatta solunum kaslarının,diyaframın tutulması sonucu,soluk alamama gibi çok tipik bulguları vardır. Kasılmalar sırasında hastanın bilinci açıktır. Reflexler çok artmıştır;terleme,hipo veya hipertansiyon görülebilir. Kasılmalar ses,ışık,dokunma gibi uyaranlarla artar. Ölümle sonlanabilir.
Tetanoz aşısı sizi nelerden korur?
Aşılama hastalıktan korunmada çok önemlidir. Hamilelerde tetanus profilaxisi,anne adayının daha önce düzenli tetanus aşılarını olup,olmamasına göre araştırılarak yapılmalıdır. Bebeklere,doğumdan sonra 2,4,6,18. aylarda ve 5-6 yaşlarında karma aşılar içerisinde yapılmaktadır. 11-12 yaşlarından itibaren de difteri-tetanus aşısı unutulmadan uygulanmalıdır. Bu yaşlardan sonra her 10 yılda bir yapılır. Kaza,yaralanma,hayvan ısırığı gibi durumlarda da (aşılamanın ya da yaralanmanın durumuna da bakılarak) aşı uygulanır. Yine böyle durumlarda,hekim gerekli görüyorsa,hastanın durumuna göre TIG (tetanus ımmunglobülini ) de ek olarak verilebilir.
Aşı ömür boyu korur mu?
Aşı ortalama 5 -10 yıl korumaktadır. Ancak kirli ve ağır yaralanmalarda kişi,5 yıl içinde aşılanmış olsa bile aşı tekrar yapılmalıdır.
Aşının yan etkisi var mı?
Günümüzdeki teknoloji ile üretilen aşılarda çok hafif yan etkiler dışında,(aşı yerinde ağrı,şişme,kızarma,ateş vs..) hemen hemen hiç bir ciddi yan etki görülmemektedir.
Aşı sadece kaza durumlarında mı yapılmalıdır?
Aşı hiçbir travma,kaza,yaralanma vs. olmasa bile rutin ve zorunlu olarak yapılmaktadır.
Dr. Asuman Akça