“Akne”ya da halk arasında sık kullanılan adıyla “ergenlik sivilcesi”,pilosebase ünitenin sık görülen bir hastalığıdır. Pilosebase ünite;yağ bezleri ile vücut tüy ve kıllarının beraberce bulunduğu ve deri yüzeyine ince bir kanal ile açıldığı yapının bütünüdür. Pilosebase ünite en yoğun olarak yüz,sırt ve göğüs bölgesinde bulunur.
Akne oldukça sık görülür,11-30 yaş arasındaki kişilerin % 80’ninde farklı şiddetlerde akne mevcuttur. Sanılanın aksine ergenlik bitmesiyle akne kendiliğinden geçmez,hatta 30’lu,40’lı ve daha ileri yaşlarda da görülebilir. Bazı kişilerdeyse akne hiç görülmez,kalıtsal (genetik) faktörler,cilt tipi etkilidir. Akne yaşamı tehdit etmez ancak kişilerin psikolojisini,sosyal ilişkilerini ve günlük aktivitelerini olumsuz yönde etkiler.
Akneyi oluşturan faktörler 4 ana başlık altında toplanır.
- Normalde her iki cinsde de bulunan testesteron hormonunun etkisiyle yağ bezlerinden sebum (yağ) salgısının artması
- Deride gözenek diye bilinen pilosebase kanalın deriye açılan ağızcıklarının ve kanalın tıkanması
- Normalde derimizde bulunan P.acnes adlı bakterinin aşırı çoğalması
- İltihaplanma
Testesteron hormonun etkisiyle yağ salgısının artması ve pilosebase kanalın yağ,ölü deri parçalarıyla tıkanması sonucu cillte beyaz ve siyah noktalar yani komedonlar oluşur. Daha sonra P.acnes adlı bakteri aşırı çoğalmaya başlar ve iltihaplanma gelişir. Kırmızı renkte,iltihaplı veya iltihapsız küçük kabarcıklara ve bazen kistlere yol açar. Akne mikrobik bir hastalık değildir ve bulaşma söz konusu değildir.
Diyet ile akne arasında kesin bir neden-sonuç ilişkisi yapılan çalışmalarda kurulmamıştır. Yağlı yiyecekler,çikolata veya çekirdek gibi besinlerin sivilceyi artırdığına dair kanıtlanmış herhangi bir bulgu yoktur. Aknenin kötü hijyen veya cilt kirliliğiyle de ilişkisi yoktur.
Akne iç organlardan gelen veya iç organları etkileyen bir hastalık değildir,karaciğer hastalıklarından kaynaklanmaz. Aknenin görüldüğü bölgeyle iç organlardaki bir sorun ilişkisi söz konusu değildir. Sadece bazı hormonal bozukluklarla beraber görülebilir. Dermatoloğunuz aknenizin hormonal bir hastalıkla ilişkili olduğunu düşünüyorsa bazı hormon tahlilleri isteyebilir.
Ergenlik dönemi,kadınlarda adet öncesi ve adet dönemi,her iki cinsiyet için stres zamanları sivilcenin daha yoğun olarak gözlenebileceği zamanlardır. Ayrıca solaryum ve güneş ışınları komedon oluşumunu artırarak sivilcelerin kötüleşmesine sebep olur. Başka hastalık için kullanılan bazı ilaçlar da sivilceye neden olabilir veya var olanı kötüleştirebilirler.
Ailesinde iz bırakan şiddetli sivilcesi olan kişilerde akne daha erken yaşta başlama ve uzun sürme eğilimindedir,bu kişilerde daha dikkatli olunmalıdır. Ama ailesinde sivilce olmayanlarda da bu sorun görülebilir.
Doç. Dr. Emel Güngör