Ayırıcı tanı bakımından anksiyete diğer tüm psikiyatrik ve bazı medikal bozukluklar içinde en uzun listeyi oluşturmaktadır. Pek çok psikiyatrik veya medikal bozukluğun başlangıcında veya içinde anksiyete belirtileri vardır.Çoğu kez de anksiyete belirtileri öne çıkmakta,böylece asıl ruhsal veya bedensel bozukluğun farkedilmesini ve tedavisini engelleyebilmektedir.
Anksiyete en çok ‘major depresyon’,’obsesif-kompufsif bozukluk’,’panik Reaksiyon’,’fobik’,’somatoform’ ve ‘post travmatik stres’ bozukluları ile iç içedir ve çok karıştırılır.
Anksiyetenin Karıştırıldığı Ruhsal Hastalıklar
Anksiyete çoğu depresyonda en önde gelen belirtidir;hastalığın depresyon mu,yaygın anksiyete mi olduğu ayırt edilinemeyebilir. Ayırıcı tanıda hiçbir şeyden zevk alamama,üzüntü,enerji azlığı,isteksizlik gibi belirtiler dikkate alınmalıdır. Obsesif kompulsif bozuklukta örneğin kirlenme korkusu veya gerektiğince temizlenememiş olma anksiyetesi baskın belirti olarak ortaya çıkabilir ve tanıyı karıştırabilir.Anoreksiya’da mekanizma benzerdir.Kilo alma kaygısı vardır:Çoğu kompulsif veya anoreksik hasta asıl hastalıklarından değil anksiyetelerinden şikayet ederler. ‘Panik bozuklukta anksiyete dehşet düzeyindedir.Bilinçli bir uyaran olmaksızın hızlanmış solunum ve kalp atışı,bulantı,baş dönmesi,uyuşma ve krampların varlığı tanıda önemlidir. Fobilerde ‘fobik ortam’ veya ‘obje’ ile karşılaşma korkusu beklentisi kişide devamlı anksiyeteye neden olabilir ve asıl olan fobik reaksiyonu veya sosyal fobiyi örtebilir.Somatoform bozukluklar ve hipokondriyasis’te de (hastalık korkusu) mekanizma benzerdir.
Anksiyetenin Karıştırıldığı Diğer Hastalıklar
Anksiyetenin ön planda olabildiği,klinik tabloyu örttüğü ve karıştırıldığı bedensel hastalıklar ise şunlardır:”Kardiyak bozukluklar”,”hipertiroidi”,”hipoglisemi” vb.. hastalık veya başka nedenlerle alınan ilaçlar veya maddelerdir.
Kalp hastalığında varlığı doğal kabul edilmesi gereken aksiyetenin yanısıra göğüste ağrı,düzensiz kalp atışı,nefes darlığının varlığı önemlidir. Panik atak ihtimali klinik tabloyu iyice karıştırabilir.Yakınlarının ifadeleri anksiyeteyi desteklese de konsültasyon gereklidir. Hipertiroidi’de kilo kaybı,taşikardi,nemli cilt dikkate alınmalıdır.Hipoglisemide (özellikle postprandiyal) çoğu kez klinik tabloya anksiyete hakimdir fakat asıl bozukluk hiç akla gelmeyebilir.
Anksiyeteye neden olabilen bazı ilaçlar veya maddelerin kullanılıyor olması önemlidir;Epinefrin gibi sempatomimetikler,teofilin ve benzeri bronş açıcılar,kafein içeren ağrı kesiciler,kortikosteroidler,amfetaminler ve ani alkol,antidepresan kesilmesine bağlı,ve sigarayı ilk içişteki taşikardinin yarattığı anksiyete sıklıkla rastlanan bir durumdur.
Doç. Dr. Ece Orhon