CyberKnife nasıl bir yöntemdir?
Tümörü,cerrahi yöntem kadar kesin sınırlarla ortadan kaldıran,ışınların normal dokuya zarar vermesini önleyen bir tedavi yöntemidir. Bu yöntemde akciğerde tek lezyon bile olsa üç seansta,yüksek dozda radyasyonla yok ediliyor. İşlemin uygulanması bir cerrahi işlem titizliğinde gerçekleşiyor. Ama cerrahi işlemden farklı olarak hasta ağrı çekmiyor ve aynı günün akşamı normal yaşantısına dönüyor. Hatta dans bile edebiliyor.
Hangi durumlarda kullanılıyor?
CyberKnife,beyindeki iyi huylu tümörlerde ve tümör olmayan bazı oluşumlarda (mesela arteryovenöz malformasyon dediğimiz anomalilerde) uygulanıyor. CyberKnife’ın bir özelliği de beyin dışında da uygulanabilmesi. Omur tümörleri,karaciğer metastazları,prostat kanseri,pankreas kanseri,paraspinal olarak adlandırılan vertebra kenarındaki tümörler,genis ve maksilla kanserleri denilen yüzdeki bazı kanserlerde de kullanılıyor.
CyberKnife’ın özelliği nedir?
Geçmiş yıllarda,eski cihazlarla verilen doz kısıtlıydı ve bu dozun tümörü kontrol etmeyeceği bilinirdi. Ancak yine de daha fazla doz kullanılamazdı. Çünkü diğer organlara zarar verme riski yüksekti. Örneğin iki gözün arasına yerleşmiş bir tümörde,göz ışından etkilenip ileride kör olmasın diye mecburen belli bir dozda kalınırdı. Tümör kontrol edilemez ve ilerlerdi. Sonuçta ya hasta kaybedilirdi ya da tümör yok edilirdi. Ama hasta hayatı boyunca kör kalırdı. Şimdi bu cihaz daha hassas ışınladığı için tümöre çok daha fazla ışın verilebiliyor.
Cihaz nasıl çalışıyor?
Robotun üstündeki ışın veren makine,hastanın bedenine 200 farklı bölgesinden girip,noktasal biçimde ışınlama yapıyor.
Tedavi süresi ne kadar?
Tedavinin süresi,hastanın durumuna,daha önce ışın alıp almamasına göre belirleniyor. Tedavilerin seansları yaklaşık 15 dakika ile 45 dakika arasında olabiliyor. Toplam tedavi seansı da 1 ila 5 arasında değişiyor.
Bu yöntemin diğer yöntemlere göre üstünlükleri ve farkı nedir?
Birincisi,daha önce ışınlanmış ama hastalığı tekrarlamış hastalarda ikinci kez radyasyon verilmesi mümkün. İkincisi,yüksek dozda etrafa zarar vermeden bir tedavi yapılabiliyor. Eski yıllarda tedavi edilemeyen,nadir görülen hastalıkların tedavisinde kullanılıyor.
Gamma Knife’tan farkı nedir?
Gamma Knife’tan farkı,kafayı çerçeve ile sabitlemek yerine maske kullanılması,beyin dışında da uygulanabilmesi,tek seans değil,çok seans yapılabilmesi ve tümörde boyut sınırının olmaması. Bu yöntemle büyük tümörlere de ışınlama yapılabiliyor. Çünkü tedavi bölünebiliyor,tümör 5 cm. çapında ise 5 seans yapılabiliyor.
Bu maske ve yataklar neden kullanılıyor?
Hastayı sabitlemek için kullanılıyor. Aslında burada bir değil,iki robot var. Işınlamayı yapan cihazın oturduğu robot,bir de hastanın yattığı,yatak robot. Her ikisi de hastanın sürekli görüntüsünü alarak,tümörün doğru yerde olup olmadığını saptayıp,ışınlama yapıyor.
Yaş sınırlaması var mı?
Hayır,hiçbir sınırlama yok.
Ne zamandan bu yana kullanılıyor?
İlk bulunuşu 1994-95 olsa da,yaygınlaşması 2000 yılından sonra oldu.
Prof. Dr. Enis Özyar