Aşağıda yer alan belirtilerden en az 1 adeti temel belirtilerden olmak üzere en az 5 adet belirti bulunmalıdır.
Bu belirtilerin en az iki haftadır sürüyor olması ve her gün bulunması gereklidir.
Bu durum bir tıbbi rahatsızlığın,madde kullanım ya da tedavi amaçlı kullanılan bir ilacın doğrudan fizyolojik etkisiyle gelişmemiş olmalıdır.
Temel Belirtiler
Depresyon iki temel belirti gösterir ve tanı koymak için bunlardan en az birinin bulunması gerekmektedir.
- Çökkün duygudurum
Kederli,hüzünlü,elemli ruh halidir.
Bu durum süreklidir ve doğal üzüntü ve yas duygularından farklıdır. Herhangi bir durum ya da kişiye bağlı olmayan genel bir neşesizlik,umutsuzluk,mutsuzluk duygusu biçimindedir. Kişi ara sıra kendini iyi hissetse bile,bu durum kısa süreli olur.
- İlgi,istek azalması ve/veya hiçbir şeyden zevk alamama
Kişi daha önce zevk alarak yaptığı etkinliklerden zevk alamamaya başlar. Genel bir isteksizlik vardır.
Eşlik Eden Belirtiler
Eşlik eden belirtiler,başta anksiyete bozuklukları (yaygın anksiyete bozukluğu,panik bozukluğu,obsesif kompulsif bozukluk gibi) ve somatoform bozukluklar (somatizasyon bozukluğu gibi) olmak üzere diğer psikiyatrik bozukluklarda da sıklıkla görülen belirtilerdir.
Depresif bozuklukta da temel belirtilerle beraber her zaman bulunur. Depresyon tanısı konulabilmesi için en az 5 belirti bulunmalıdır. Bu beş belirtiden en az 1’i temel belirti olmalıdır.
Yorgunluk,enerji azalması,bitkinlik: Kişi kendini halsiz,güçsüz,bezgin hissetmekte,çabuk yorulmaktadır. Hiçbir iş yapmak için kendinde güç bulamaz.
Uyku bozukluğu:Uyku bozukluğu çeşitli biçimlerde gözlenebilir. Kimi hasta uykuya dalmakta güçlük çeker. Bazı hastalar uykuya daldıktan sonra sık uyanmaktan yakınır. Sabah erken uyanma gözlenebilir. Kişi uyandığında kendini dinlenmemiş hisseder. Kimi depresyonlu hastada ise çok fazla uyuma ya da uyumaya eğilim görülür .
Dikkatini toplamada güçlük ve kararsızlık:Kişi bir noktaya dikkatini toplayamaz,bir konu üstünde yoğunlaşamaz. Konsantrasyonu azalmıştır. Bir gazeteyi baştan sona okuyamaz,filmi seyredemez,işini tamamlayamaz,ders çalışamaz ya da yemek yapmakta bile zorlanmaya başlar. Bir konu üzerinde düşünüp karar veremez.
İştah bozukluğu: Genelde yoğun bir iştahsızlık,yemeklerin tadını alamama,isteksizlik ve kilo kaybı gözlenir. Kimi olgularda iştah artışı veya çok yeme ortaya çıkar.
Kendine güven azalması,değersizlik ve suçluluk duyguları: Kişi kendini yetersiz,eksik,başarısız ve değersiz görmektedir. Cesaretini kaybettiğini belirtir. Kendini aşırı eleştirir ve ayıplar. Geçmişteki olumsuz olayları hatırlamaya eğilimlidir ve pişmanlık duyguları belirgindir.
Ölüm ve intihar düşünceleri: Tekrarlayan biçimde ölüm düşüncesiyle,ölmeyi istemekle ilgili bir uğraş biçimindedir. Depresyondaki ölüm düşüncesi,daha çok anksiyete bozukluklarında görülen sıkıntı duygusundan kurtulmak için “ölsem de kurtulsam”duygusundan farklıdır. Kişide eğer intihar düşüncesi saptanır ise,ciddiye alınmalı ve sorgulanmalıdır. Geçmişte intihar girişimi öyküsü var ise depresyonlu olguda çok dikkatli davranmak gerekir. Ölüm ile ilgili düşünceler muhakkak sorgulanmalı,ölüm ile ilgili sorular sormaktan kaçınılmamalıdır.
Hareket ve konuşmalarda yavaşlama ya da ajitasyon: Hareketlerde,düşüncenin akışında,konuşmada,karar vermede yavaşlık ortaya çıkabilir. Kişi durgunluktan yakınır. Bu durum çevredekiler tarafından da fark edilebilir. Kimi kez tam tersine yoğun sıkıntı nedeniyle sürekli gezinme görülebilir.
Prof. Dr. Kültegin Ögel