Sadece profesyonel sporcuların değil,amatör düzeyde spor ile uğraşan kişilerin de en önemli korkusu olan sakatlanmaların önüne geçmek kısmen mümkün. Aslında hangi spor dalı olursa olsun sakatlanma riski mutlaka mevcut olmasına karşın,basketbol,futbol,voleybol,hentbol gibi yüksek hareketlilik,çokça sıçrayıp düşme gerektiren spor dallarında bu risk daha yüksek. Düşmenin de doğrusu yanlışı mı olurmuş diye düşünülmesi büyük bir yanılgıdır. Çünkü kötü düşme tekniğine sahip olan sporcunun yanlışlarının ortaya konması ile bunun için önlemler alınabilir.
Özellikle de 12-18 yaş aralığındaki bayan sporcuların fizyolojisi gereği düşme tekniklerinin kötü olduğu ve bu tekniğin düzeltilmemesi halinde diz,ayak bileği yaralanmalarının sık olmaktadır. Biz sporculara doğru düşme tekniklerini öğretiyoruz. Böylece onlar da bu teknikleri öğrenerek profesyonel yaşamlarında sakatlık riskine karşı neler yapabileceğini öğrenmiş oluyor.
ÖN ÇAPRAZ BAĞ YARALANMASI KADIN SPORCUDA 2-8 KAT FAZLA
Ön çapraz bağ yaralanmaları kadın sporcularda erkeklerin 2-8 katı kadar fazla oluşuyor. Bunun altında birçok neden bulunmaktadır.
- Bayan sporcularda dizin ön kısmında bulunan “kuadriseps kası”ile arkasında bulunan “hamstring”kasının dengesizliği.
- Sporcunun kalça ve gövde kontrolünün yeterli olmaması.
- Sıçradıktan sonra yere düşme anında bu sorunların daha belirgin olması.
Normal düşme mekanizmasını maç /antrenman sırasında değil de saha veya laboratuvar ortamında değerlendirilmesi ile bunların saptanması söz konusu olabiliyor. Bu değerlendirme sırasında sporcuya şu işlem uygulanıyor:“Sporcu öncelikle bir merdivenin üzerine çıkıyor. Buradan aşağıya atlıyor. Ardından sanki voleybolda blok yapıyormuş gibi ellerini yukarı kaldırarak tekrar sıçrıyor. Bu hareket sporcunun dizinin kameraya alınıp,yavaşlatılmış şekilde tekrar gözden geçirilmesi ile sporcunun varsa yanlış hareket şekillerinin ortaya konulmasını sağlıyor.”Bunların dışında sporcuların sadece düşme şekillerinin değil,bacak kas kuvveti,esnekliği,gövde-kalça kuvvet ve dayanıklılığı,ayak taban yapısı,bacak uzunlukları da gözden geçirilerek sporcunun yaralanmaya meyilli olup olmadığı ortaya konuluyor.
DOĞRU DÜŞMENİN FORMÜLÜ
Doğru düşmenin formülünü 5 maddede özetliyor:
- Ayaklarınız arasında omuz mesafesi kadar aralık olsun.
- Düşerken diz ve kalçanızı oldukça fazla bükün.
- Ayaklarınız aynı anda yere temas etsin.
- Ayaklarınız aynı hizada olsun.
- Dizleriniz ve bacaklarınız içe dönük olmasın.
ŞU ÜÇÜ VARSA SPORCU DÜZENLİ KONTROLDEN GEÇMELİ
Sporcuların yüksek hızlı kamera ve hareket analizi sistemi ile değerlendirilmesi sonunda düşmenin hangi safhasında yanlış yaptığının bulunup,bu hatanın düzeltilmesi mümkün. Bu deneyimli bir ekip tarafından çok rahat ortaya konup,düzeltilebiliyor. Sporculara 3 şarta bağlı olarak düzenli aralıklarla kontrolden geçirilmelerini öneriyor:
- Sporcu travma olmadan ön çapraz bağ yaralanması geçiriyorsa
- Sık sık ayak bileğinden,dizinden ve kalçasından yaralanıyorsa
- Sporcu özellikle de 12-20 yaşı arasındaysa ve bayansa,spor yaptığı sürece dönem dönem kontrolden geçirilmelidir.
Doç. Dr. S.tolga Aydoğ