Gebelik takibi ve doğum öncesi bakımın amacı:
1-Annede daha önce mevcut hastalıkların taranması,tespiti ve tedavisi (örneğin:Diabet,kalp hastalığı,kalıtımsal hastalık varlığı,enfeksiyonlar-kızamıkçık,hepatit B,toxoplazmozis)
2-Gebelik sırasında gelişebilecek anneye ait rahatsızlıkların tespiti (yüksek tansiyon,gestasyonel diabet v.d.)
3-Bebeğe ait hastalıkların tespiti (Anomaliler,gelişme geriliği v.d.)
4-Doğum hakkında bilgilendirme,yenidoğanın bakımı,korunma yöntemleri ve ileriki gebelikler hakkında bilgilendirme.
Doktora ilk başvurma:
Gebelik şüphesi olan anne adayı fazla gecikmeden doktora başvurmalıdır. Doktor tarafından gebeliği kesin tespit edilenler gebelik takibine alınırlar. Normal gebelik süresi son adet tarihinin ilk gününden itibaren 280 gün veya 40 haftadır.Bu nedenle son adet tarihinin bilinmesi gebelik takibi ve do?um tarihinin belirlenmesinde önemlidir.Adetleri düzensiz olan gebelerde ise erken dönemde yapılan ultrasonografi önem taşır. İlk ziyarette doktor tarafından anne ve bebek açısından yüksek risk faktörleri tespit edilir. Bu amaçla annenin yaşı,anneye ait hastalıklar,geçirdiği ameliyatlar,ailevi,sosyal ve eski gebelik öyküsü değerlendirilir. Genel ve jinokolojik muayene yapılır. İlk ziyarette yapılması gereken tahliller ise ?unlardır:
* Gebenin kan grubu tespiti:Gebenin kan grubu O ve / veya Rh negatif ise eşinin kan grubu tayin edilmelidir.Eğer gebe Rh negatif,eşi Rh pozitif ise Rh Uyuşmazlığı (Kan uyuşmazlığı ) vardır. Eğer gebenin kan grubu O ve eşinin kan grubu A,B veya AB ise ABO uyuşmazlığı vardır.Bu durumlarda gebe kan uyuşmazlığı yönünden “İndirekt Coombs”testi ile takip edilmelidir.
* Tam idrar tahlili,idrar kültürü
* Tam kan sayımı (Hemoglobin,hematokrit,lökosit,trombosit)
* Serolojik testler:Kızamıkçık,Toksoplazma,Sitomegalovirus,Hepatit B v.d.
Anne ve baba adayına genel olarak gebelik hakkında bilgi verilir:Beslenme,egzersiz,meme bakımı,diş sağlığı,sigara,ilaçlar (vitamin,kalsiyum,folik asid gibi) vs.
Bundan sonra doğuma kadar düzenli aralarla gebelik takibine gidilir. Yüksek riskli gebeler ise doktorunun tavsiyeleri doğrultusunda daha sık ve yakın takibe alınır. Her ziyarette yapılan genel kontrollerde;kilo takibi,tansiyon ölçülmesi,karın büyüklüğünün değerlendirilmesi,bebeğin kalp atışlarının tespiti,ödem,bebeğin anne karnındaki pozisyonu,ultrason ile bebeğin gelişimi,plasenta (eş) ve amnios suyu değerlendirilir. Ayrıca gebelik sırasında gelişebilecek gebeliğe özgü şikayetler dinlenir,gerekli değerlendirilmeler yapılarak giderilmeye çalışılır (gebelik krampları,mide ekşime ve yanması,varisler v.s.).
11-14. Hafta Taraması:Ultrason ile bebeğin ense kalınlığı ölçülür. Anne yaşı,gebelik haftası,kan tahlili ile B-hCG ve PAPP-A değerlerine de bakılarak bebekte sakatlık olma olasılığı hesaplanır.
16-20.hafta arası:
* Gelişen bebeğin ayrıntılı olarak ultrason ile değerlendirilmesi yapılırak;bebekte yapısal bir anomalinin varlığı araştırılır,doğum tarihinin doğrulanır.
* Üçlü Tarama Testi (Alfa-Fetoprotein,Unkonjuge estrojen,hCG) ile Down’s sendromu (Mongolism),Nöral Tüp Defekti ve diğer kromozom anomalileri açısından risk belirlenir. Yüksek riskili olanlar (İleri anne yaşı,daha önce anomalili bebek do?uranlar,üçlü tarama testinde yüksek risk tespit edilenler v.d.) ileri incelemelere tabi tutulurlar (Amniosentez “Anne karnından su alınması”,Kordosentez “Bebeğin kordonundan kan alınması”)
22-24. haftalar:Genel kontrol,ultrason ile bebeğin gelişiminin değerlendirilmesi
28. hafta:Genel kontrol,ultrason ile bebeğin gelişiminin değerlendirilmesi
* Kan uyuşmazlığı varsa antikor tayini (İndirekt Coombs testi)
* 50 gr. glukoz tarama testi:Gebelikte gelişen şeker hastalığı (Gestasyonel diabet) tesbiti amacı ile yapılır. Gebeye 50 gr glukozlu su içirdikten 1 saat sonra kan şekeri ölçülür. Yüksek tespit edilenlere tanı amaçlı 100 gr. oral glukoz tolerans testi (OGTT) yapılır.
32 hafta:Genel kontrol (özellikle tansiyon ölçümü);Doğum hakkında ayrıntılı bilgi verilmesi .
36 hafta:Genel kontrol,Bebeğin kalp atışlarının değerlendirilmesi (NST –Nonstress Test)
* Tam kan sayımı,Kan uyuşmazlığı varsa İndirekt Coombs testi
38 hafta:Genel kontrol,,bebeğin doğum kanalına giren kısmının tespiti. Doğum şekli için karar verme (Normal doğum / Sezaryen),(NST –Nonstress Test)
40 hafta:Genel kontrol,(NST –Nonstress Test)
Belirlenen doğum tarihi geçen gebelerde anne karnındaki bebeğin sağlığı hakkında değerlendirmeler (NST –Nonstress Test,Ultrason,Bebek hareketleri ) yapılarak takip edilir
Sağlık Editörü