Kombine doğum kontrol hapları yumurtalıkların yumurtaları serbest bırakmasını engelleyerek ovülasyonu önler. Aynı zamanda spermin yumurtayla birleşmesini engellemek için servikal mukus ve rahmin iç kısmında (endometriyum) değişikliklere yol açar.
Kombine doğum kontrol haplarının farklı türleri farklı dozlarda östrojen ve progestin içerir. Devamlı veya uzatılmış döngü olarak adlandırılan bazı kombine doğum kontrol hapları bir yılda gerçekleşen regl döngülerinin sayısını azaltmayı sağlar. Eğer bir kombine doğum kontrol hapı kullanmak istiyorsanız sağlık danışmanınız hangi türün sizin için uygun olduğuna karar verme konusunda yardımcı olabilir.
Neden Kullanılır?
Kombine doğum kontrol hapları kolay bir şekilde geri döndürülebilen, güvenilir bir kontrasepsiyon yöntemidir. Hapları kullanmayı bıraktıktan 2 hafta sonra doğurganlık durumu normal haline dönebilir. Kombine doğum kontrol hapları bazı kontraseptifik olmayan faydalara sahiptir:
- Yumurtalık ve endometriyal kanser, ektopik hamilelik, yumurtalık kistleri, rahim urları ve iyi huylu göğüs hastalığı risklerinin azalması
- Aknelerin düzelmesi
- Menstrual kramplarda azalma (dismenore)
- Menopoz sonrası kalça fraktürü riskinde olası azalma
- Polikistik over sendromunun yol açtığı androjen üretiminde azalma
- Menoraji ve ilgili demir eksikliği anemisinde azalma
- PMS sendromunda azalma
- Regl dönemlerinin daha kısa, daha hafif ve daha tahmin edilebilir olması; bazı kombine hap türleriyle her yıl daha az regl yaşanması
Kombine doğum kontrol hapları aktif ve aktif olmayan hapların karışımı şeklinde üretilir.
- Geleneksel paket. En yaygın kombine doğum kontrol hapları paketinde 21 aktif; 7 pasif hap bulunur. Aynı zamanda 24 aktif; 4 pasif hap bulunan ve kısaltılmış hapsız ara verme olarak bilinen çeşidi de mevcuttur. Kanama, her ay pasif hapların sonuncusunu aldığınız hafta süresinde gerçekleşir.
- Sürekli dozaj veya uzatılmış döngü. Bu tip doğum kontrol hapları paketinde 84 aktif; 7 pasif hap bulunur. Kanama genellikle yılda 4 kere, pasif hapların sonuncusunu aldığınız hafta süresinde gerçekleşir. Kanamayı devre dışı bırakan, sadece 28 aktif hap içeren formülasyonlar da mevcuttur.
Sürekli dozaj veya uzatılmış döngü hapları aşağıdaki gibi ek menstruasyonu baskılama faydaları sağlayabilir:
- Rahim urlarıyla ilgili aşırı kanamaların engellenme ve tedavisi
- Menstrual migrenin önlenmesi
- Nöbet ve astım gibi menstruasyonla ilgili sorunlarda azalma
- Endometriyozla ilgili ağrıların azalması
Kombine doğum kontrol hapları herkes için uygun değildir. Doktorunuz şu durumlarda farklı bir doğum kontrol yöntemi önerebilir:
- Emzirme
- 35 yaşının üstünde olma ve sigara içme
- Kötü bir şekilde kontrol edilen yüksek kan basıncı
- Derin damar trombozu veya pulmoner emboli geçmişi veya güncel olarak sahip olma
- Felç veya kalp hastalığı geçmişi
- Göğüs kanseri geçmişi
- Auralı migren
- Nefropati, retinopati veya nöropati gibi diyabetle alakalı komplikasyonlara sahip olma
- Karaciğer hastalığı
- Açıklanamayan rahim kanaması
- Majör ameliyat nedeniyle uzun süre hareket edememe
Riskleri Nelerdir?
Kombine doğum kontrol hapı kullanımının ilk yılında her 100 kadından yaklaşık 8 tanesi hamile kalmaktadır. Bu hapları erken hamilelik döneminde kullanmak doğum bozuklukları riskini artırmasa da hamile olduğunuzdan şüphelendiğiniz anda kullanımı bırakmanız en iyi yaklaşım olacaktır.
Kombine doğum kontrol hapları sizi cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korumaz.
Kombine doğum kontrol hapları şu gibi yan etkilere yol açabilir:
- Aşırı kanama veya lekelenme (sürekli dozaj veya uzatılmış döngü haplarında daha yaygındır).
- Göğüslerde hassasiyet
- Libido azalması
- Yüksek kan basıncı
- Baş ağrısı
- Ruh hali değişiklikleri
- Mide bulantısı
Mide bulantısı, baş ağrısı, göğüslerde hassasiyet ve aşırı kanama gibi yan etkiler sadece birkaç ay sürebilir veya hapı her gün aynı saatte kullanırsanız daha az etkili olabilir.
Kombine doğum kontrol hapları bazı durumlarda riskleri artırmaktadır ve bu riskler tehlikeli olabilir. Örneğin:
- Bacaklarda kan pıhtılaşması (yakın zamanda yapılan araştırmalar hapta kullanılan progestin türünün kan pıhtılaşması riskini etkilediğini ve drosperinone içeren hapların riski artırdığını göstermiştir).
- Safra kesesi hastalığı
- Kalp krizi ve felç (sigara büyük ölçüde bu komplikasyon riskini artırır).
- Karaciğer tümörleri
Kombine doğum kontrol hapı kullanıyor ve aşağıdaki durumlarla karşılaşıyorsanız doktorunuzla görüşünüz:
- Karın ağrısı
- Meme kitlesi
- Göğüs ağrısı
- Depresyon
- Konuşmada zorluk çekme
- Bulanık, çift görme ya da görme kaybı gibi göz problemleri
- Bayılma
- Sarılık (cildin sarımsı renk değişikliği)
- Yeni ya da kötüleşen baş ağrısı
- Nöbet
- Şiddetli alerjik deri döküntüsü
- Şiddetli bacak ağrısı veya şişlik
- Şiddetli ruh hali değişiklikleri
- 2 regl döneminin atlanması veya hamilelik belirtileri
Nasıl Hazırlanılır?
Kombine doğum kontrol hapı için doktorunuzdan reçete istemeniz gerekir. Doktor kan basıncınızı kontrol eder ve medikal geçmişinizin yanısıra kullandığınız ilaçların hakkında da bilgi alır.
Doktorunuz aynı zamanda hangi kombine doğum kontrol hapının sizin için doğru seçenek olduğuna karar vermek için endişeleriniz ve tercihleriniz hakkında sorular sorar. Doktorlar genellikle hamileliğe karşı korurken aynı zamanda kontraseptifik olmayan önemli faydalar sağlayan ve yan etkilere minimuma indirgeyen en düşük dozda hormonu tavsiye ederler.
Kombine haplardaki östrojen miktarı 20-50 mikrogram etinil östradiol arasında değişirken çoğu hapta 35 mikrogram veya daha az bulunur. Hormonlara karşı hassasiyeti bulunan kadınlar daha düşük dozda östrojen alabilir. Fakat düşük dozlu haplar diğer haplara oranla daha fazla aşırı derecede kanamaya yol açabilir.
Kombine hapları hormon dozunun aynı kalma veya çeşitlilik gösterme durumuna göre kategorize edilir:
- Monofazik. Bu kombine doğum kontrol hapı türünde her hapta aynı miktarda östrojen ve progestin bulunur.
- Bifazik. Aktif haplarda iki farklı östrojen ve progestin kombinesi bulunur.
- Trifazik. Bu formülasyonda aktif haplar 3 farklı östrojen ve progestin kombinesi içerir. Bazı türlerde progestin içeriği sabit şekilde artar; diğerlerinde ise progestin dozu sabit kalırken östrojen içeriği artar.
Karşılaşabileceğiniz Durumlar
Kombine doğum kontrol haplarını kullanmak için:
- Başlangıç tarihi hakkında doktorunuza danışınız. Hızlı başlangıç yöntemini kullanıyorsanız paketteki ilk hapı derhal kullanabilirsiniz. Pazar başlangıcını kullanıyorsanız regliniz başladıktan sonra ilk pazar günü ilk hapı alabilirsiniz. Hızlı veya pazar başlangıcını kullanırken, kullanımın ilk haftasında bir destek kontrasepsiyon yöntemi kullanınız. İlk gün başlangıç yöntemini kullanıyorsanız ilk hapı bir sonraki reglin ilk gününde almanız gerekir. Herhangi bir kontrasepsiyon yöntemi kullanmanıza gerek yoktur.
- Hapı düzenli bir şekilde almak için belirli bir zaman seçin. Hap kullanımını bir rutine oturtmak hapları atlamanızı önleyebilir. Maksimum etkililik için kombine doğum kontrol haplarını her gün aynı saatte almalısınız.
- Doktorunuzun talimatlarını dikkatli bir şekilde takip ediniz. Doğum kontrol hapları ancak gerektiği şekilde kullanıldığında işe yarar; bu sebeple ne şekilde kullanmanız gerektiğinden emin olunuz. Geleneksel kombine doğum kontrol hapı kullanıyorsanız ve düzenli şekilde regl olmak istiyorsanız paketteki aktif ve pasif tüm hapları kullanmanız; paket bittiğinde yeni pakete ertesi gün başlamanız gerekir. Aylık regllerden kaçınmak istiyorsanız doktorunuza hapları nasıl almanız gerektiğini ve sırayla kaç adet aktif hap paketi alabileceğinizi sorunuz.
- Atladığınız haplar konusunda dikkatli olunuz. Aktif haplardan birini atlarsanız aynı günde 2 hap birlikte kullanmanız gerekse dahi hatırladığınızda derhal hapı alınız. Paketin devamını normal şekilde kullanmaya devam edin ve 7 gün boyunca destek kontrasepsiyon yöntemi kullanın. Birden fazla kere aktif hap kullanmayı unutursanız kaçırdığınız son hapı derhal alınız. Paketin devamını normal şekilde kullanmaya devam edin ve 7 gün boyunca destek kontrasepsiyon yöntemi kullanın. Korunmasız cinsel ilişkiye girmişseniz doktorunuzla acil kontrasepsiyon hakkında görüşünüz.
- Paketler arasında ara vermeyiniz. Güncel paketinizi bitirmeden önc daima bir sonraki paketi hazır bulundurunuz.
- Kombine doğum kontrol hapı kullanırken antibiyotik alıyorsanız destek doğum kontrol yöntemi kullanınız. Kombine doğum kontrol hapını aldıktan sonra 2 saat içinde kusarsanız veya 2 gün ya da daha fazla süreyle şiddetli kusma veya ishalle karşılaşırsanız haplardan birini atlamışsınız gibi hareket ediniz.
Sağlık Editörü
