Vücut gençlik hormonunu erkek ve kadın hormonlara dönüştürür. Gençlik hormonu DHEA takviyesi şeklinde de kullanılabilir. Gençlik hormonu takviyesi soya ve yabani patates bulunan diosgenin olarak adlandırılan bir madden yapılır. Yabani tatlı patates ve krem takviyeleri genellikle doğal DHEA kaynağı olarak lanse edilir. Ancak, vücudun kendi üzerinde bulunan DHEA herhangi bir takviyeye dönüştürülemez.
Gençlik hormonu (DHEA), takviyenin faydalarına ilişkin kaygılar ve yanlış beyanlar nedeniyle 1985 yılında pazardan çekildi. Bu sadece reçete ile doktor kontrolü altında kullanılabileceği anlamına gelmekteydi. Dietary Supplement Health and Education besin desteği enstitüsü ise 1994 yılında yasallaşması yönünde tekrar sunmuştur.
Gençlik Hormonu (DHEA) Sağlığa Etkileri
DHEA, yaşlanma konusunda da önemli rol oynamaktadır. 20’li yaşlarla birlikte yoğun DHEA seviyelerinde düşüşler yaşanmaya başlar. Dahası, tip 2 diyabet, meme kanseri, kalp hastalığı, kemik erimesi (osteoporoz) ve böbrek hastalığı olan bazı kişilerde düşük DHEA seviyesi tespit edilmiştir. Bazı kişiler ise bu gibi sağlık sorunlarına karşı DHEA takviyesi kullanmaktadır.
Kortikosteroidler, insülin, afyon ve danazol gibi bazı ilaçlarla da DHEA tüketimi sağlanabilir.
DHEA genellikle, yaşlanma sürecini yavaşlatma, egzersiz performansını artırma, Alzheimer hastalığını önlemek, libido artırmak, yorgunlukla mücadele etmek, menopoz semptomları, HIV/AIDS olan kişilerde sağlığı iyileştirmek, erektil disfonksiyon tedavisi ve bağışıklık sistemi sorunlarında alınmaktadır.
Gençlik Hormonu (DHEA) Takviyesi Alımı
DHEA takviyesinin sağlığa olan etkileri konusundaki çok az sayıda kesin bilgiler içeren iyi tasarlanmış ve büyük çaplı testler mevcuttur. Örneğin, oran adrenal yetmezlik, metabolik sendrom, depresyon, HIV/AIDS, Addison hastalığı, kronik yorgunluk sendromu, menopoz semptomları, kalp hastalığı, meme kanseri, kısırlık ve şeker hastalığı tedavileri için DHEA takviyesi kullanımı veya Ulusal Sağlık Enstitüsü’ne göre Parkinson hastalığı olanlarda, DHEA takviyesinin yararlılığı konusunda yeterli bilimsel kanıt yoktur.
Bunlara ek olarak, anti-aging ilaç yada kilo kaybı yardımına ek olarak DHEA takviyeleri kullanımını destekleyecek yeterli kanıt yoktur. Ulusal Sağlık Enstitüsü de yaşlı kişilerde, kas gücünü artırma, libido artırma, düşünce geliştirme ve Alzheimer hastalığına karşı korumada etkili olmadığı konusunda uyardı.
Bununla birlikte, bir araştırma DHEA takviyesi konusunda belirli koşullar olmasının yararlı olabileceğini düşündürmektedir. Aşağıdaki bulgulara bir göz atmanızda fayda var:
Osteoporosis (Kemik Erimesi)
Amerika Ulusal Sağlık Enstitüsüne göre ağızdan DHEA alındığında, yaşlı kadınlarda osteoporoz veya osteopeni olan erkeklerde kemik mineral yoğunluğunu artırdığı görünüyor. Çin Tıp Dergisi 2002 tarihli bir çalışmada osteoporoz tedavisinde DHEA takviyesinin güvenli ve etkin olduğunu yayınlamıştır. Yapılan araştırmada 6 ay sonunda 44 erkek osteoporoz hastalarında (aynı dönem başka bir kontol grubuna atanan 42 erkek osteoporoz hastalarına kıyasla)kemik mineral yoğunluğunda önemli bir artış yaşanmıştır.
Lupus (Deri Veremi)
DHEA üzerinde yapılan çalışmakar, zihinsel fonksiyon geliştirme, sistemik lupus eritematozus (SLE) ve bağ dokusunu etkileyen bir otoimmün hastalığı olan kadınlarda kemik kütlesini artırmada faydalı olabileceğini göstermektedir. Bu çalışmaların çoğu, Prasterone (Prestara) adı verilen sentetik DHEA bir formun kullanımına odaklanmıştır.
Örneğin, Artrit ve Romatizma ile ilgili 2004 tarihinde yapılan bir çalışmada, günlük prasterone alımı SLE hastaları arasında semptomları geliştirmede veya stabilize etmede oldukça faydalı olduğu bulundu. 381 kadın üzerinde 12 aya kadar süren çalışmalarda, her gün 200 mg (kendi standart tedavilerine ek olarak) prasterone veya plasebo verildi. Grup içerisinde akne ve/veya hirsutizm (hassas bölgelerde erkek tipi kıllanma) tedavisi gören hastalar olmasına rağmen, çoğu durumda hafif plasterone kullanımının tedaviyi etkileyecek bir zararı olmadığı belirtilmiştir.
2007 yılında Cachrane Database araştırması için, bilim adamları SLE tedavisinde DHEA kullanımı yedi adet klinik çalışmasıyla (toplam 842 katılımcı) test etti. Raporun yazarları, SLE olan kişiler üzerinde DHEA kullanımının klinik olarak önemli bir etkisi olduğunu belirtmiştir.
Şizofreni
Archives of General Psychiatry 2003 araştırmasına göre, DHEA kullanımının anksiyete ve şizofreni olan kişilerde depresif belirtilerin azaltılmasına yardımcı olabileceği gözlemlenmiştir. Çalışmada altı hafta boyunca şizofreni hastalığı olan 30 kişi (düzenli antibiyotik ilaçlara ek olarak) DHEA veya plasebo aldı. Çalışma yazarlarına göre DHEA, şizofreni olan kişilerde enerji artırma ve ruh gelişimine yardımcı olabilir. Ayrıca DHEA erkeklere göre kadınlarda daha etkili olduğu da ortaya çıkmıştır.
Erektil Disfonksiyon (Sertleşme Bozukluğu)
Cinsel işlev bozukluğu olan insanlarda, ereksiyon olma konusunda DHEA kullanımı etkili olabilmektedir. Bazı araştırmalar gösteriyor ki düşük DHEA seviyesi olanlarda erektil disfonksiyon görülmesi muhtemeldir. 2000 yılında Üroloji dergisince yapılan bir çalışmada, araştırmacılar 442 erkek (erektil disfonksiyonu olan 309 hasta ve 133 sağlıklı gönüllü dahil) üzerinde DHEA düzeylerinin 60 yaşı civarında olanlarda daha düşük olduğu bulundu.
Sertleşme bozukluğu olan hastalarda gençlik hormonu (DHEA) takviyesi etkilerinin henüz test aşamasında olmasına rağmen, tedavi konusunda etkili olabileceğine dair bazı deliller mevcut. Örneğin, 1999 yılında 40 sertleşme bozukluğu olan hastalar üzerinde yapılan bir çalışmada, altı ay boyunca günlük belirli ölçüde alınan DHEA takviyesinin erkeklerin yeteneklerini tatmin edici cinsel performans için yeterli ereksiyonu elde etme yada koruma konusunda önemli gelişmeler görüldü. Ayrıca üroloji dergisinde yayınlanan çalışma, aynı süre boyunca plasebo alan 20 katılımcıda da sertleşme bozukluğunda önemli ölçüde düzelme görüldüğünü belirtti.
Gençlik Hormonu (DHEA) Yan Etkileri ve Güvenilirliği
DHEA sonuçta bir hormondur, bu yüzden sadece nitelikli bir sağlık uzmanı gözetimi altında kullanılmalıdır. Çocuklar, hamile ve emziren kadınlar DHEA hormonu kullanmamalıdır. DHEA hormonunun güvenirliği konusunda uzun vadeli bir çalışma olmadığı için kullanımı konusunda dikkat edilmelidir.
Gençlik hormonu takviyeleri sonucunda sık görülen yan etkilerden biri de sivilcedir. Diğer yan etkiler arasında; uyku problemi, yorgunluk, cilt yağlanması, karın ağrısı, saç dökülmesi, burun tıkanıklığı, hızlı veya düzensiz kalp atışları ve kalp çarpıntısı yer almaktadır.
DHEA takviyesi karaciğer fonksiyonlarını değiştirebilir, bu nedenle karaciğer hastalığı olan kişilerde gençlik hormonu kullanılmamalıdır. DHEA takviyesi duygu durum bozuklukları (depresyon gibi) olan kişilerin ruh halini daha da kötüye sürükleyebileceği için sağlık kuruluşu gözetiminde kullanılmalıdır. Vücudun doğal DHEA yüksek düzeyde psikotik bozukluklar ile ilişkili olduğunu bu sebeple psikotik bozukluk riski içerisinde olanların sağlık kuruluşu gözetiminde DHEA kullanması gerekmektedir.
DHEA takviyeleri kadın ve erkek hormonları farklı etkilere sebep olabilir. Kadınlarda akne, cilt yağlanması, saç dökülmesi, kilo alımı, ses derinleşmesi ve maskülinizasyon gibi etkiler görülmektedir. Erkeklerde ise, saldırganlık, yüksek tansiyon, erkek tipi kellik, göğüs büyümesi (jinekomasti), göğüslerde hassasiyet ve testislerde büzülme gibi yan etkiler görülebilir.
DHEA takviyesi aynı zamanda kolesterol seviyelerini etkilediği gibi, bu tür insülin ve tiroid hormonu gibi diğer hormon seviyelerini de etkileyebilir. Diyabet ve hiperglisemi, yüksek kolesterol, tiroid bozuklukları, Cushing sendromu ve diğer hormonal bozukluğu olan kişiler özellikle dikkatli olmalıdır.
DHEA takviyesi teorik olarak östrojen ve testosteron seviyelerini artırabileceğinden dolayı, meme, prostat ve yumurtalık kanseri gibi hormona duyarlı kanser riskini artırabilir.
Gençlik hormonu takviyeleri alarak insanların kan pıhtılarının gelişme olasılığı daha fazla olabilir, bu nedenle pıhtılaşma bozuklukları, kalp hastalığı ve inme problemleri olan kişiler DHEA takviyesi alımından kaçınmalıdır.
Ayrıca DHEA takviyesinin, vücudun kendi DHEA üretimini etkileyip etkilemeyeceği konusu bilinmemekle birlikte olası endişelerde taşımaktadır.
Gençlik Hormonu İle İlaç Kullanımı Etkileri
Teorik olarak, DHEA takviyeleri, klorpromazin (Thorazine), flufenazin (Prolixin) ve proklorperazin (Compazine) gibi antipsikotik ilaçların etkilerini artırabilir;
- AZT (Zidovudin) – HIV ilaçları
- Barbitüratlar – Uyku bozuklukları için kullanılan ilaçlar
- Cisplatic – Kanser ilaçları
- Östrojen ve oral kontraseptif ilaçları
- Testosteron ilaçları
- (Halcion’a) triazolam alprazolam ve dizaepam gibi benzodiazepinler, anksiyete ve uyku bozuklukları için kullanılan ilaçlar
DHEA aşağıdaki ilaçlarla beklenmedik şekilde tepkimeye girebilir:
- Deksametazon, beklometason, prednison hidrokortizon, artitler, astım ve deri enfeksiyonlar gibi enflamatuar olarak kullanılan ilaçlar
- İnsülin
- Lityum
- Alerji ilacı (fexofenadine gibi), antifungal ilaçlar (örneğin etoposid, paklitaksek, vinblastin veya vinkristin gibi), kolesterol ilaçları (lovastatin gibi) ve oral kontroseptif gibi ilaçlar dahil olmak üzere karaciğer enzimleri tarafından parçalanmaktadır.
Gençlik Hormonu Alınmalı mı?
DHEA, bazı sağlık koşullarının yönetiminde yardımcı olsa da, gençlik hormonu takviyesi almadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız. Tıp uzmanlarının DHEA takviyeleri konusundaki uyarıları size standart uyarılar olarak gelebilir fakat gençlik hormonu kullanımının getirdiği ciddi sağlık sorunlarının önüne geçmede önemli rol oynamaktadır.
Sağlık Editörü
