İnsülin nedir?
İnsülin,pankreas tarafından üretilen ve kan şekerini düzenleyen bir hormondur. Tip 1 diyabet (şeker) hastalarının vücudunda insülin yapılmamaktadır. Bu nedenle Tip 1 diyabeti olan hastalar yaşamlarını deri altına yaptıkları insülin sayesinde sürdürmektedirler. Çoğunluğunu yetişkinlerin oluşturduğu Tip 2 diyabet hastaları da hastalıklarının seyrine göre insülin kullanmak durumunda kalabilirler.
Şu anda piyasada kaç çeşit insülin bulunmaktadır?
Ülkemizde insülinler ya 1 ml’de 40 Ünite insülin içeren şişeler (flakonlar) ya da 1 ml’de 100 ünite insülin içeren kartuşlar halinde satılmaktadır. Şişe insülin kullananlar üzerinde U-40 yazan enjektörler ile insülin yaparken,kartuş kullananlar ise insülin kalemi ile enjeksiyon yapmaktadır.
100 Ünitelik insüline geçiş nasıl olacaktır?
Sağlık Bakanlığı’nın aldığı bir kararla Ocak 2000’den itibaren 1 ml’de 100 Ünite insülin içeren şişeler (flakonlar) piyasaya verilecek,1 ml’de 40 Ünite insülin içeren şişeler (flakonlar) ise 14 Mart 2000 tarihinden itibaren piyasadan kalkacaktır. Bu değişime paralel olarak 40 Ünitelik enjektörler de 100 Ünitelik hale getirilecektir. İnsülin kalemi ile yapılan kartuş insülinlerde herhangi bir değişiklik olmayacaktır.
Ülkemizde 3-4 Milyon civarında şeker hastası bulunmakta ve bunların 300.000 kadarı insülin kullanmaktadır. Bu geçişden insülin kullanan diyabet hastaları etkilenecektir. Bu geçiş sırasında hastaların zarar görmemesi için doktorların eczacıların,hemşirelerin ve hastaların kendilerinin her zamankinden daha dikkatli olmaları gerekmektedir. 100 Ünitelik insüline geçiş konusunda bilgilenmek isteyen hastalar kendilerini izleyen hekimlere,Sağlık Bakanlığı’na,Türkiye Diyabet Tedavi ve Eğitim Vakfı,Türk Diyabet Cemiyeti,Çocuk ve Adolesan Diyabetikler Derneği,Ulusal Endokrinoloji Derneği,Diyabet Hemşirleri Derneği,Türk Eczacıları Birliği ve Türk Tabipleri Birliği gibi kuruluşlara başvurabilirler.
Niçin 100 Ünitelik İnsüline geçiş ihtiyacı duyulmuştur?
Dünya Diyabet Federasyonu’nun önerileri doğrultusunda bir çok ülke insülinleri 1 ml’de 100 Ünite içerecek şekilde standardize etmektedir. Böylelikle hem deri altına daha az sıvı enjekte edilmiş olacak,hem de diyabet hastaları her ülkede aynı özellikte insülin ve enjektör bulma imkanına kavuşmuş olacaktır. Ülkemizde 100 Ünitelik insüline geçilmesi ile hem ülkemize gelen turistler hem de yurt dışına çıkan diyabet hastaları “Acaba insülinim ve enjektörüm değişecek mi “tedirginliğine düşmeden seyahat edebileceklerdir
100 ünitelik insüline geçen hastaların tedavilerinde değişiklik olacak mıdır?
100 ünitelik insüline geçen hastalar enjektörlerine de bu insülinlere göre ayarlanmış 100 ünitelik enjektörler ile değiştireceklerdir. Bu nedenle hastaların insülin dozlarında değişiklik yapmalarına gerek yoktur.
Bu değişim sırasında en önemli konu nedir?
Bu geçiş sırasında en önemli konu 100 ünitelik yeni insülinlerin bu insülinlere göre ayarlanmış üzerinde U-100 yazan 100 ünitelik enjektörler ile yapılması zorunluluğudur. Çünkü 100 ünitelik insülin şişeleri 40 ünitelik şişelere göre 2.5 kat daha yoğun insülin içermektedir.
100 Ünitelik insülinler nasıl satılacaktır?
Diyabet hastalarının 100 Ünitelik insüline geçis sırasında zarar görmemesi için bu insülinler 14 Mart 2000 tarihine kadar kilitli poşetler içinde satılacaktır. Bu poşetlerin içinde 100 Ünitelik turuncu kapaklı insülin ile birlikte yine turuncu kapaklı 1 adet 100 ünitelik enjektör ve “Dikkat”başlıklı bir metin bulunmaktadır. Diyabet hastalarının tek yapacağı turuncu kapaklı 100 Ünitelik insülini,turuncu kapaklı 100 enjektörle kullanmalarıdır. Böyle davrandıklarında kendileri için hiçbir risk söz konusu değildir.
100 Ünitelik insülinlerin eski enjektörler ile yapılması tehlikeli midir?
Evet tehlikelidir. Bu geçiş sürecinin şeker hastaları açısından yarattığı en önemli tehlike yeni 100 ünitelik insülinlerin eski 40 ünitelik enjektörler ile yapılmasıdır. Böyle bir hata yapıldığında hasta 2.5 kat fazla insülin yapmış olacaktır. Bu durumda hastaların kan şekerleri hızla düşebilir ve hastayı şeker düşüklüğü komasına sokabilir. Bu tehlikeden korunmak için şeker hastalarının 100 ünitelik insülinleri üzerinde U-100 yazan turuncu kapaklı enjektörler ile yapmaları gereklidir
Hatalı olarak davranan ve fazla insülin yapan hastalar ne yapmalıdır?
Hatalı olarak fazla insülin yapan (bu durumda gerekenden 2.5 kat fazla insülin yapmış olacaktır) şeker hastalarının kan şekeri 20-30 dk sonra hızla düşmeye başlayabilir. Bu nedenle hastaların aşağıdaki gibi davranması gereklidir:
- Hasta yemeğini daha beklemeden hızla yemeli ve ilave olarak hızla kana karışan tatlı şeyler (meyve suyu,süt,glükoz tablet veya şeker gibi) besinler de almalıdır.
- Hiç vakit geçirmeksizin yanına kan şekeri ölçme cihazını ve kan şekerini yükseltmek için kullanılan Glukagon iğnesini alarak en yakın hastaneye gitmelidir.
- Hastaneye giderken kan şekerini sık sık ölçmeli ve kan şekeri 100 mg’ın altına düştüğünde Glukagon iğnesini bacağından kas içine yapmalıdır.
- Hastanenin acil servisine varır varmaz hekimlere “şeker hastası olduğunu ve yanlışlıkla fazla insülin yaptığını,kendisine hemen şekerli serum takılmasını”söylemelidir
Bu geçiş sırasında eskisinden az insülin yapma ihtimali var mıdır?
Evet vardır. Eğer diyabet hastaları ellerinde kalan eski 40 Ünitelik insülinleri yeni aldıkları 100 ünitelik insülin ile yaparlarsa 2.5 kat daha az insülin yapmış olacaklardır. Bu şekildeki hatalı uygulama kan şekerinin sürekli yüksek seyretmesine neden olacaktır. Hastaların uzun süre yetersiz insülin almaları da “Keton koması”na neden olabilir.
Sağlık Editörü
