Gen testleri sayesinde soyumuzun nerelere dayandığından tutun da hangi hastalığa yatkınlığımız var,hepsini öğrenmek artık çok kolay… Türkiye’de belli kurumlarda uygulanan gen testlerinin,Avrupa ve tabiki Amerika ayağı da var. Son günlerde çeşitli spekülasyonlara neden olan gen testlerinin Amerika ayağı bu işi evimize kadar getirdi. Test kitini evinize yolluyorlar. Sizden istenen ise yalnızca gönderilen aparatın ilgili bölümüne tükürmeniz. Evet yanlış okumadınız! Bu kadar basit bir uygulama ile atalarınızın nerelere dayandığını bulmak artık çok kolay. Tükürdüğünüz aparatı gönderilen zarfla birlikte geri yolladığınızda genotipiniz yaklaşık 4-6 hafta içerisinde bir tık kadar uzağınızda oluyor. Doktorsensin ekibi olarak bahsettiğimiz gen testini yaptıran Sayın Orhan Göksal ile bir röportaj gerçekleştirdik ve bu konu ile merak ettiğimiz soruları,testi bizzat yaptırmış bir kişi ağzından öğrenme fırsatı bulduk.
Gen testleri,DNA daha doğrusu genetik bilimi ile neler biliyor teknolojinin sağlık alanında gösterdiği ilerlemeleri ne kadar takip ediyorsunuz?
Aslında benim uzmanlığım bilgi teknolojileri konusunda ancak bilgi teknolojilerinin yanı sıra bioteknoloji,genetik ve sentetik biyoloji gibi konulara da ilgi duymaktayım. Yurtdışında katıldığım konferans ve toplantılarda yoğun bir şekilde genetik ve diğer konularla teknoloji alanı arasında ilişkilerin başladığını görmekteyim. Örneğin genetik testler özellikle bilgisayarların hızlanması sayesinde çok daha ekonomik hale geldi.
Time dergisinde yılın icadı olan testi yaptırdınız. Bu testi yaptırmak nereden aklınıza geldi?
Katıldığım bir konferans sırasında ilk defa pazara çıkacak bir genetik testten bahsedildi. Bende bu konuda merak ettiğim için bu testi önce kendime daha sonra ise aileme yaptırdım.
Test sonucunda gen haritanızı ortaya çıkarıyorlar ve bu sonuç size ileride oluşabilecek hastalıklar ile ilgili birçok önlem almanızı sağlıyor. Bu süreci bize siz anlatabilir misiniz?
Test şu şekilde yapılıyor. İnternet web sitesinden kiti satın alıyorsunuz. Kit adresinize gönderiliyor (Türkiye’ye hizmet bazı lojistik sebeplerden dolayı şu anda kesildi). Kit içinden çıkan tüpe tükürüğünüzü koyduktan sonra özel zarfı ile geri gönderiyorsunuz. 4-6 hafta içinde sonuçlarınız internet üzerinden görebileceğiniz şekilde açıklanıyor. Bir şifre aracılığı ile kendi sayfalarınıza girerek inceleme yapabiliyorsunuz.
Bu testi yaptırmak hayatınızı ne yönde etkiledi?
Öncelikle kendi kodumu görmek beni çok heyecanlandırdı. Kendi köklerimi öğrenme fırsatım oldu. Ayrıca genetik olarak riskin yüksek olduğu hastalıkları fark ettim. Örneğin kanser konusunda oldukça düşük genetik risk taşıdığımı öğrendim. Kanserde çevresel faktörlere dikkat ettiğim takdirde bu konuda daha az risk taşıyorum. Zaten ailemde kanserden vefat etmiş hiç kimse bulunmamakta. Diğer yandan genetik testim sonucunda ortaya çıkan genetik yatkınlığım olan ve genetik risk etkeninin %55 seviyesinde (geri kalan ise çevresel risk) olduğu Venöz Tromboz (VTE) riski taşıyorum. Bu konuda önlem almaya başladım. Beslenmemi ve bunu tetikleyecek etkenleri kendi lehime çevirmek için dikkat ediyorum. Bu konuda kontrollere giriyorum.
Bu ve bunun benzeri testlerin insanlığa ne gibi faydaları olduğunu düşünüyorsunuz?
Her şeyden önce kişiselleştirilmiş ilaç konusunda gelişmelere ortam yaratacak. Ayrıca insanların kendi vücutlarını tanıyarak daha sağlıklı ve bilinçli yaşamalarını sağlayabilir. Ancak şu anda tahmin bile edemeyeceğimiz birçok yararının olacağından eminim.
Genographie hakkında neler düşünüyorsunuz mesela bu testte atalarımızın nerelere uzandığını öğrenebiliyoruz. Ama sizin yaptırdığınız testte genotipimizi bir anlamda internet ortamında paylaşmış oluyoruz bilim adamlarıyla. Yani olayın siyasal etkilerini veya gelecekte olabilecek herhangi farklı bir sonucu göz önünde bulundurdunuz mu?
Tabiî ki bu her zaman bir risk olarak önümüzde duracaktır. Ancak ben bunun pratiğe geçerek bize önemli anlamda zararlı olacağına inanmıyorum. Bu konu başta biraz abartılacaktır ve daha sonra doğal risk seviyesinde algılanmaya başlayacaktır.
Son olarak bu testi yaptırmanın maliyeti nedir? Ve Türkiye’nin herhangi bir şehrinde yaşayan bir kişi bu uygulamadan faydalanabilir mi?
Yaptırmış olduğum test 23andme testi. Ancak Türkiye’de şu anda hizmet vermiyor. Diğer yandan Acıbadem Genetika laboratuarlarında birçok genetik test yapılmakta. 23andme.com da yer alan bir geniş panelden daha çok istenilen genetik testleri yapıyor Genetika. Ancak bu konuda bilgilenmek isteyenler 23andme adresinden bedava abonelik kaydıyla üye olabilirler. Bu sitede konunun işleyişini anlayabilir ve örnek genetik profilleri inceleyebilirler.
Sağlık Editörü